Бишкек

Бишкек хот
улсын ач холбогдолтой хот
кир. Бишкек шаары орос. город Бишкек
"Ала-тоо" нэрт хотын төв талбайн зураг. 2003 онд голд нь "Эркиндик" («эрх дур») хөшөөг босгожээ.
Сүлд туг Сүлд тэмдэг
Улс	Киргиз Киргиз
Улсын хот	Бишкек
Дүүрэг (4)	Нэр бүхий 4 дүүрэгтэй
Газар нутаг	169.9 км²
Газрын байц	д.т.д. 750—900 м
Хүн ам	2022онд 1082000 хүн
Нягт сийрэг	5200 хүн/км²
Ард түмэн	66.2% - киргиз, 23.0% - орос 5.7% - уйгур, 10.2% - бусад
Нутгийн олон	Бишкекийнхэн
1825 он	Кокандын ханлигийхан шивээлэв
Анхандаа	оросоор Пишпек гэж бичиж байв
1926 он	Фрунзе нэртэй болсон
1936 оноос	Киргиз орны нийслэл
1991 он	Бишкек нэрийг эргүүлэн авав
Цагийн бүс	Киргизийн цаг (ГЦ+6)
ТХ-улсын дугаар	B, E
Цахим хуудас	bishkekgov.in.kg (оросоор)

Бишкек (киргиз. Бишкек; Пишбек, Зөвлөлтийн үед Фрунзе гэдэг байсан) — Бүгд Найрамдах Киргиз улсын нийслэл хот. Бишкек хот засаг захиргааны хувьд ямар нэгэн мужид харьяалагддаггүй улсын хэмжээний хот юм. Мөн үүний сацуу хотыг тойрон хүрээлсэн Чүй мужийн төв юм.

Нүүдлийн мал аж ахуйт Киргизийн нутагт энэ хот 19-р зуунд бий болжээ. 1825 онд Мухамад Алиханы зарлигаар Кокандын ханлиг тус газарт шивээлж, цэргээр сахиулсан цайз болжээ. 1862 онд Хаант Оросын мэдэлд орж 1878 онд суурин болсон. Энэ үед Бишкек буюу Пишпек («айрагны бүлүүр») гэж нэрээр орос эх сурвалж бичигт тэмдэглэгдсэн байна.

1926 оноос тус хотод төрсөн Зөвлөлтийн хувьсгалын удирдагчдын нэг Михаил Фрунзе-гийн нэрээр Фрунзе гэж нэрийг өөрчилсөн байна. Киргизүүд "Ф" үсэг хэлж чададгүй байсан тул "Пүрүнзэ" гэж дууддаг байсан. 1936 оноос ЗХУ-ын Бүгд Найрамдах Киргизийн Зөвлөлт социалист Улсын нийслэл болсон.

Кыргызстан 1991 онд ЗХУ-аас салж тусгаар тогтнож нийслэл хотын анхны нэрээ сэргээснээр дэлхий дахинаа 75 жилийн уламжлалт Фрунзе нэрийг халж эргээд Бишкек гэх болсон.

Бишкек улсынхаа хойд биед Иссык-Куль нуураас баруун хойно Тэнгэр уулын салбар болох Хиргисийн нуруу (кир. Кыргыз Алатоо)-ны 4,855 м өндрөөс харагдахуйцаар ар хормойд нь д.т.д 800 метрт Чүй голын хөндийд оршдог.

Бүхэлдээ 169,6 км² газар нутагтай тус хотод 2021 оны байдлаар 1 сая 088, 900 хүн оршин сууж байв. Тэдний 66.2% нь киргиз, 23.0% нь орос хүмүүс юм. 1897 онд 7 мянга, 1926 онд 37 мянга, 1989 онд 611 мянган хүн амтай байсан түүхтэй.

Сонирхуулахад Зөвлөлтийн үед Ж. Гүррагчаа нарын олон монголчууд Фрунзед суралцсан байдгаас гадна Бишкект одоо ч гэсэн Д. Сүхбаатарын гудамж (кир. Сухэ-Батор көчөсү; орос. Улица Сухэ-Батора) байгаа юм байна.

Монгол-Киргизийн харилцаа

Монгол, Киргиз улс 1992 оны 4 дүгээр сарын 22-нд дипломат харилцаа тогтоож Бишкек хотод Монгол Улсын Ерөнхий консулын газар 2014 оны 6 дугаар сарын 1-нд нээгдэж 2019 оны 6-р сард Элчин сайдын яам болж өргөжөөд байгаа юм.

Газар зүй

Уур амьсгал

Бишкек
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     26   3 -9     31   3 -7     47   10 0     76   18 6     64   23 11     35   28 15     19   31 18     12   30 16     17   25 11     43   17 5     44   10 -1     28   5 -5 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: World Meteorological Organisation Die klimatologischen Daten basieren auf den monatlichen Durchschnittswerten von 1961–1990; wetterkontor.de

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Бишкек 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) 2.7 3.3 10.1 18.1 23.1 28.4 31.4 29.9 24.8 17.1 10.1 4.8 Ø 17 Мин. Температур (°C) −8.6 −7.3 −0.3 6.3 10.9 15.1 17.5 15.7 10.6 4.5 −1.1 −5.4 Ø 4.9 Тунадас (мм) 26 31 47 76 64 35 19 12 17 43 44 28 Σ 442 Нартай цаг (h/d) 4.4 4.5 4.9 6.5 8.4 10.2 10.7 10.2 8.8 6.3 4.8 3.7 Ø 7 Бороотой өдөр (d) 6.2 6.4 8.5 8.8 7.9 4.4 3.2 2.2 2.7 5.8 6.5 5.6 Σ 68.2 Агаарын чийгшил (%) 76 77 75 63 60 49 42 40 46 63 74 77 Ø 61.8 Т е м п е р а т у р 2.7 −8.6 3.3 −7.3 10.1 −0.3 18.1 6.3 23.1 10.9 28.4 15.1 31.4 17.5 29.9 15.7 24.8 10.6 17.1 4.5 10.1 −1.1 4.8 −5.4 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 26 31 47 76 64 35 19 12 17 43 44 28   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: World Meteorological Organisation Die klimatologischen Daten basieren auf den monatlichen Durchschnittswerten von 1961–1990; wetterkontor.de

Хотын засаг захиргаа

Бишкек хот засаг захиргааны 4 дүүрэгтэй.

• Октябрий дүүрэг — 242 382 (2009);
• Первомай дүүрэг — 175 894 (2009);
• Свердловын дүүрэг — 231 801 (2009);
• Лениний дүүрэг — 201 626 (2009):
  • хот маягийн тосгон Чон-Арык — 9724 (2009);
  • тосгон (аул) Орто-Сай — 4100 (2009).

Мөн үзэх

• Киргизийн хотын жагсаалт

Цахим холбоос

 Commons: Бишкек – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary: Бишкек – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эшлэл

Киргизийн засаг захиргааны хуваарь

Мужууд: Баткен | Жалалабат | Нарын | Ош | Талас | Чүй | Ысыккөл

Хотууд: Бишкек | Ош

Азийн улсуудын нийслэл

Бүрэн эрхт улсын нийслэл: Абу-Даби (Арабын Нэгдсэн Эмират Улс) | Амман (Йордан) | Анкара (Турк) | Ашхабад (Туркменистан) | Багдад (Ирак) | Баку (Азербайжан) | Бандар Сери Бегаван (Бруней) | Бангкок (Тайланд) | Бейрут (Ливан) | Бишкек (Киргиз) | Бээжин (Хятад) | Вьентьян (Лаос) | Дакка (Бангладеш) | Дамаск (Сири) | Дили (Зүүн Тимор) | Доха (Катар) | Душанбе (Тажикистан) | Жакарта (Индонез) | Ереван (Армени) | Иерусалим (Израил) | Исламабад (Пакистан) | Кабул (Афганистан) | Каир¹ (Египет) | Катманду (Балба) | Куала Лумпур (Малайз) | Кувейт (Кувейт) | Мале (Мальдив) | Манама (Бахрейн) | Манила (Филиппин) | Маскат (Оман) | Москва² (Орос) | Нейпьидо (Мьянмар) | Никоси (Кипр) | Нур-Султан (Казахстан) | Пномпень (Камбож) | Пёньян (Умард Солонгос) | Санаа (Йемен) | Сөүл (Өмнөд Солонгос) | Сингапур³ (Сингапур) | Ташкент (Узбекистан) | Тбилиси (Гүрж) | Тхимпху (Бутан) | Тегеран (Иран) | Токио (Япон) | Улаанбаатар (Монгол) | Ханой (Вьетнам) | Шинэ Дели (Энэтхэг) | Эр-Рияд (Саудын Араб) |

Маргаантай нутаг дэвсгэрийн нийслэл: Рамалла (Палестины Өөртөө Засах Нутаг Дэвсгэр) | Степанакерт (Бүгд Найрамдах Арцах Улс) | Сухум (Абхаз) | Тайбэй (Тайвань) | Цхинвал (Өмнөд Осети) |

¹ Африк тивд оршдог.  ² Европ тивд оршдог.  ³ Хот улс.