Ереван

Ереван
Уур амьсгалын диаграмм
	Температур °C, Тунадас мм
	Эх сурвалж:

Ереван

Երևան
Ереван Երևան
Нийслэл
	Арарат уултай Ереваны тэнгэрийн шугам Хунгийн нуур Каскад Гэгээн Грегорийн сүм Цицернакаберд Дуурийн театр Музей Бүгд найрамдах талбай шөнийн үед
	Далбаа Тамга
	Хоч: "Ягаан Хот" (վարդագույն քաղաք vardaguyn k'aghak' )
	Ереван Армени дахь Ереваны байршил Ереван Ереван (Эх газрын Ази) Ереван Ереван (Европ)
	Солбицол: 40°10′53″N 44°30′52″E / 40.18139°N 44.51444°E
Улс	Армени
Суурьшсан (Шенгавит)	МЭӨ 3300 он
I Аргишти Еребуни нэртэй байгуулсан	МЭӨ 782 он
Хотын статус	10 сарын 1, 1879
Арменийн нийслэл	7 сарын 19, 1918 (де-факто)
Засаг захиргааны дүүргүүд	12
Засаг захиргаа
• Төрөл	Хотын дарга–зөвлөл
• Биет	Хотын Зөвлөл
• Хотын дарга	Тигран Авинян
Газар нутаг
• Нийслэл	223 км2 (86 бээр2)
Хамгийн өндөр цэг	1,390 м (4,560 фут)
Хамгийн нам цэг	865 м
Хүн ам (2011 тооллого)
• Нийслэл	1,060,138
• Тооцоо (2022)	1,092,800
• Нягтрал	4,824/км2 (12,490/бээр2)
• Бөөгнөрөл (2001 estimate)	1,420,000
Иргэдийн нэршил	Ереванчууд
Цагийн бүс	UTC+04:00 (АМЦ)
Бүсийн дугаар	+374 10
Олон улсын нисэх буудал	Звартноц олон улсын нисэх буудал
ХХИ (2021)	0.794; өндөр · 1-р байр
Вэб сайт	www.yerevan.am

Ереван заримдаа Эривань (арм. Երևան) хот Араратын хөндийн зах, Арменийн тэгш өндөрлөгийн төв хэсэгт Храздан голыг бараадан д.т.д. 990-1390 м өндөрт оршдог Армени улсын нийслэл хот. Севан нуураас эх авдаг Храздан голын хоёр эрэгт гаран өргөжсөн. Нэр зүйлчлэлийн хувьд улсынхаа аймаг (марз)-тай эрх тэнцүү ганц хот нь юм.

Түүх

МЭӨ 782 онд I Аргишти ван «Эрэбүни» хэмээх цайзыг энд босгож хот байгуулагдсан гэж үздэг. Он цагийн явцад «Эрэвани», «Эрэван» гэж хувирсаар орчин үед «Ереван» (армениар Երևան [jɛɾɛˈvɑn]) нэртэй болж тогтсон. 658 онд тус хот арабуудын эрхэнд ороод 660 онд арабуудын эсрэг босолого гарч армянууд эрхээ буцааж авчээ.

14-р зуунд хотын хүн ам 15-20 мянган орчим байсан бололтой; харин 1387 онд Ереван хотыг монгол цэргүүд эзлэгдсэн тухай Грегори Халатянц (Khalatiants Gregory, 1349-1425) "Гамшгийн тухай дурсамж" (англи. Remembrance of the Disaster) номонд бичсэн байдаг. Хотыг эзлэн авсан монголчууд энд зоос цутгаж, зоосон дээр хотын нэрийг бичсэн байдаг.

1827 оноос эзлэн авсан хаант Оросын үед хошуу, дараа нь аймгийн хэмжээний хот байсан бол XX зуунд Армени орны түүхэн 13-р нийслэл, засаг захиргаа, аж үйлдвэрийн гол хот болон өндийжээ. 1918-1920 онд Анхдугаар БНАрмУ-ын, 1920-1991 онд ЗСБНАрмУ-ын нийслэл гэж хэлэгдэж байлаа. ЗХУ задран унаснаас хойш буюу 1991 оноос эхлээд тусгаар тогтносон бүрэн эрхт Бүгд Найрамдах Армени Улс (БНАрмУ)-ын нийслэл болсон. XXI зуун гарахад өмнөх үед байгаагүй чөлөөт зах зээл, худалдаа, унд зоогийн газар зэрэг шинэ үеийн үйлчилгээ дэлгэрсэн хот болон хувьсч байгаа.

XX зууны эхэнд Ереван 29 мянган хүнтэй байхад 49% нь азербайжан, 48% нь армени үндэстэн байсан тооцоо бий. Одоо харин арменичууд (99%) дагначихсан. 2011 оны байдлаар улсын хүн амын 34%-тай тэнцэх 1 сая 122 мянган хүн энд оршин сууж байна.

Газар зүй

Цаг уур

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Ереван

	1-р сар	2-р сар	3-р сар	4-р сар	5-р сар	6-р сар	7-р сар	8-р сар	9-р сар	10-р сар	11-р сар	12-р сар
Маx. Температур (°C)	1	4	11	19	24	29	33	32	28	21	12	4	Ø	18.2
Мин. Температур (°C)	−8	−6	0	6	10	14	17	17	12	7	1	−4	Ø	5.6

Тунадас (мм)	22	25	30	37	44	21	9	8	8	27	23	23	Σ	277

Нартай цаг (h/d)	2.9	4.2	5.5	7.1	9.1	11.1	11.6	11.4	10.0	7.9	4.8	2.9	Ø	7.4

Бороотой өдөр (d)	9	9	8	11	13	8	5	3	4	7	7	8	Σ	92

Агаарын чийгшил (%)	79	76	63	57	56	50	46	47	50	63	74	79	Ø	61.6

Хур тунадас

Эх сурвалж: ^[15]^[16]

Зураг

Эрэбүнийн туурь
1919 он
Шөнийн үзэмж
Эгц дээрээс харахад
Дүүргүүд
Храздан голын хэсэг
Зургийн үзэсгэлэнгийн байр
Ереваны усан хүрээлэн
«Москва» кино театр
Троллейбус
Метроны шугам
Хүсний зах

Цахим холбоос

Commons: Ереван – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ Billock, Jennifer (28 December 2016). "How Ancient Volcanoes Created Armenia's Pink City". Smithsonian. Архивласан огноо 3 January 2017. Татаж авсан: 2 January 2017.
↑ Hovasapyan, Zara (1 August 2012). "When in Armenia, Go Where the Armenians Go". Armenian National Committee of America. Архивласан огноо 28 October 2014. Татаж авсан: 28 October 2014. Made of local pink tufa stones, it gives Yerevan the nickname of "the Pink City.
↑ Dunn, Ashley (21 February 1988). "Pink Rock Comes as Gift From Homeland in Answer to Armenian College's Dreams". Los Angeles Times. Архивласан огноо 16 December 2014. Татаж авсан: 28 October 2014. To Armenians, though, the stone is unique. They often refer to Yerevan, the capital of their homeland, as "Vartakouyn Kaghak," or the "Pink City" because of the extensive use of the stone, which can vary from pink to a light purple.
↑ "Տուֆ [Tuff]". encyclopedia.am (армен хэлээр). Архивласан огноо 15 July 2015. Татаж авсан: 28 October 2014. Երևանն անվանում են վարդագույն քաղաք, որովհետև մեր մայրաքաղաքը կառուցապատված է վարդագույն գեղեցիկ տուֆե շենքերով:
↑ Smith, Adam T. (2012). ""Yerevan, My Ancient Erebuni"". In Hartley, Charles W.; Yazicioğlu, G. Bike; Smith, Adam T. (eds.). The Archaeology of Power and Politics in Eurasia: Regimes and Revolutions. Cambridge University Press. p. 59. ISBN 9781107016521. A Stratigraphic History of Yerevan [...] the earliest known built settlement in the area is the Early Bronze Age site of Shengavit...
↑ Simonyan, Hakob (13 December 2018). "Շենգավիթ՝ Երևանի հնագույն քաղաքատեղին [Shengavit: Yerevan's Most Ancient Settlement]". yhm.am (армен хэлээр). Yerevan History Museum. Archived from the original on 29 November 2020. ... ավելի քան 1200 տարի (Ք. ա. 3300-2100 թթ.) Շենգավիթի անընդմեջ բնակեցմանը [...] Շենգավիթ քաղաքատեղիի շերտերից վերցված փայտածխի՝ ռադիոածխածնային տարրալուծման մեթոդով ստացվող ամենավաղ տարիքը Ք. ա. 3300 թվականն է:
↑ Sarukhanyan, Petros (21 September 2011). Շնորհավո՛ր տոնդ, Երեւան դարձած իմ Էրեբունի. Hayastani Hanrapetutyun (армен хэлээр). Эх сурвалжаас архивласан огноо 20 July 2019. Татаж авсан: 1 February 2014. Պատմական իրադարձությունների բերումով Երեւանին ուշ է հաջողվել քաղաք դառնալ։ Այդ կարգավիճակը նրան տրվել է 1879 թվականին, Ալեքսանդր Երկրորդ ցարի հոկտեմբերի 1—ի հրամանով։{{cite news}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)()
↑ "Երևան [Yerevan]". Encyclopedia of Armenian History (армен хэлээр). Institute for Armenian Studies of Yerevan State University. Эх сурвалжаас архивласан огноо 5 April 2021. Татаж авсан: 5 April 2021. 1870 թ. սահմանված քաղաքային կանոնադրության համաձայն, որը Երևանում կիրառության մեջ է մտել 1879 թ. հոկտեմբերի 1-ից, ստեղծվել են քաղաքային խորհուրդ (դումա), վարչություն և տեղական ինքնակառավարման այլ մարմիններ:{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
↑ Hovannisian, Richard (1971). The Republic of Armenia: The First Year, 1918–1919. University of California Press. p. 41. ISBN 9780520018051. On July 19 the Armenian cabinet and National Council were greeted at the outskirts of Erevan by Aram, Dro, and General Nazarbekian. Together the entourage rode into the nation's capital.
↑ National Academy of Sciences of Armenia (2012). "Երևան [Yerevan]". In Ayvazyan, Hovhannes (ed.). Հայաստան Հանրագիտարան [Armenia Encyclopedia] (армен хэлээр). Yerevan: Armenian Encyclopedia Publishing. p. 809. 1918-ի հուլիսին Երևան է տեղափոխվել նույն թվականի մայիսի 28-ին Թիֆլիսում հռչակված Հայաստանի Հանրապետության Կառավարությունը։ Երևանը դարձել է Հայաստանի առաջին հանրապետության մայրաքաղաքը։
↑ "Population Census 2011: Distribution of De facto and De jure Population (urban, rural) of RA Administrative Units by Sex, Women Table 1.1 according to 2001 and 2011 Population Censuses" (PDF). armstat.am. Statistical Committee of the Republic of Armenia. Archived from the original (PDF) on 25 February 2021.
↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named popestimate
↑ Bell, Imogen (ed.). "Armenia". Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003 (3rd ed.). London: Taylor & Francis. p. 84. ISBN 9781857431377.
↑ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (англи хэлээр). Татаж авсан: 2018-09-13.
↑ World Meteorological Organisation
↑ wetterkontor.de

[1] Billock, Jennifer (28 December 2016). "How Ancient Volcanoes Created Armenia's Pink City". Smithsonian. Архивласан огноо 3 January 2017. Татаж авсан: 2 January 2017.

[2] Hovasapyan, Zara (1 August 2012). "When in Armenia, Go Where the Armenians Go". Armenian National Committee of America. Архивласан огноо 28 October 2014. Татаж авсан: 28 October 2014. Made of local pink tufa stones, it gives Yerevan the nickname of "the Pink City.

[3] Dunn, Ashley (21 February 1988). "Pink Rock Comes as Gift From Homeland in Answer to Armenian College's Dreams". Los Angeles Times. Архивласан огноо 16 December 2014. Татаж авсан: 28 October 2014. To Armenians, though, the stone is unique. They often refer to Yerevan, the capital of their homeland, as "Vartakouyn Kaghak," or the "Pink City" because of the extensive use of the stone, which can vary from pink to a light purple.

[4] "Տուֆ [Tuff]". encyclopedia.am (армен хэлээр). Архивласан огноо 15 July 2015. Татаж авсан: 28 October 2014. Երևանն անվանում են վարդագույն քաղաք, որովհետև մեր մայրաքաղաքը կառուցապատված է վարդագույն գեղեցիկ տուֆե շենքերով:

[5] Smith, Adam T. (2012). ""Yerevan, My Ancient Erebuni"". In Hartley, Charles W.; Yazicioğlu, G. Bike; Smith, Adam T. (eds.). The Archaeology of Power and Politics in Eurasia: Regimes and Revolutions. Cambridge University Press. p. 59. ISBN 9781107016521. A Stratigraphic History of Yerevan [...] the earliest known built settlement in the area is the Early Bronze Age site of Shengavit...

[6] Simonyan, Hakob (13 December 2018). "Շենգավիթ՝ Երևանի հնագույն քաղաքատեղին [Shengavit: Yerevan's Most Ancient Settlement]". yhm.am (армен хэлээр). Yerevan History Museum. Archived from the original on 29 November 2020. ... ավելի քան 1200 տարի (Ք. ա. 3300-2100 թթ.) Շենգավիթի անընդմեջ բնակեցմանը [...] Շենգավիթ քաղաքատեղիի շերտերից վերցված փայտածխի՝ ռադիոածխածնային տարրալուծման մեթոդով ստացվող ամենավաղ տարիքը Ք. ա. 3300 թվականն է:

[7] Sarukhanyan, Petros (21 September 2011). Շնորհավո՛ր տոնդ, Երեւան դարձած իմ Էրեբունի. Hayastani Hanrapetutyun (армен хэлээр). Эх сурвалжаас архивласан огноо 20 July 2019. Татаж авсан: 1 February 2014. Պատմական իրադարձությունների բերումով Երեւանին ուշ է հաջողվել քաղաք դառնալ։ Այդ կարգավիճակը նրան տրվել է 1879 թվականին, Ալեքսանդր Երկրորդ ցարի հոկտեմբերի 1—ի հրամանով։{{cite news}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)()

[8] "Երևան [Yerevan]". Encyclopedia of Armenian History (армен хэлээр). Institute for Armenian Studies of Yerevan State University. Эх сурвалжаас архивласан огноо 5 April 2021. Татаж авсан: 5 April 2021. 1870 թ. սահմանված քաղաքային կանոնադրության համաձայն, որը Երևանում կիրառության մեջ է մտել 1879 թ. հոկտեմբերի 1-ից, ստեղծվել են քաղաքային խորհուրդ (դումա), վարչություն և տեղական ինքնակառավարման այլ մարմիններ:{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)

[9] Hovannisian, Richard (1971). The Republic of Armenia: The First Year, 1918–1919. University of California Press. p. 41. ISBN 9780520018051. On July 19 the Armenian cabinet and National Council were greeted at the outskirts of Erevan by Aram, Dro, and General Nazarbekian. Together the entourage rode into the nation's capital.

[10] National Academy of Sciences of Armenia (2012). "Երևան [Yerevan]". In Ayvazyan, Hovhannes (ed.). Հայաստան Հանրագիտարան [Armenia Encyclopedia] (армен хэлээр). Yerevan: Armenian Encyclopedia Publishing. p. 809. 1918-ի հուլիսին Երևան է տեղափոխվել նույն թվականի մայիսի 28-ին Թիֆլիսում հռչակված Հայաստանի Հանրապետության Կառավարությունը։ Երևանը դարձել է Հայաստանի առաջին հանրապետության մայրաքաղաքը։

[11] "Population Census 2011: Distribution of De facto and De jure Population (urban, rural) of RA Administrative Units by Sex, Women Table 1.1 according to 2001 and 2011 Population Censuses" (PDF). armstat.am. Statistical Committee of the Republic of Armenia. Archived from the original (PDF) on 25 February 2021.

[popestimate-12] Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named popestimate

[13] Bell, Imogen (ed.). "Armenia". Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003 (3rd ed.). London: Taylor & Francis. p. 84. ISBN 9781857431377.

[GlobalDataLab-14] "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (англи хэлээр). Татаж авсан: 2018-09-13.

[15] World Meteorological Organisation

[16] wetterkontor.de

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]