Монгол улсууд

Чөлөөт нэвтэрхий толь — Википедиагаас
Jump to navigation Jump to search

Энэхүү жагсаалт нь Монгол улсуудын жагсаалт болно.

Эрт ба дундад зууны улсууд[засварлах | edit source]

Нэр Он Газар нутгийн хэмжээ Газрын зураг Нийслэл Хамарсан газар нутаг
Бида улс[1] Flag of Mongolia.svg Монгол
Сяньюй – Хүннүгийн өвөг
Жоншань МЭӨ VI–МЭӨ 296 Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Хүннүчүүдийн улс
Хүннү МЭӨ 209–
МЭ 93/МЭ 156? 		4,030,000 км2
(МЭӨ 176)[2] 		Hunnu Empire.jpg Луут хот,
(Лунчень)
Орхон голын эрэг 		Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of Russia.svg Орос
Юэбань 160–490 Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Түрүү Жао
(Түрүү Хан) 		304–329 2,000,000 км2
( МЭ 316)[3] 		Lishi (304-305)
Liting (305-308)
Puzi (308-309)
Pingyang (309-318)
Chang'an (318-329)
Shanggui (329) 		Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Умард Лянь 397–460 China400ce.png Jiankang (397-398)
Zhangye (398-412)
Guzang (412-439)
Jiuquan (440-441)
Dunhuang (441-442)
Shanshan (442)
Gaochang (442-460) 		Flag of the People's Republic of China.svg China
Ся 407–431 Tongwan (418-427)
Shanggui (427-428)
Pingliang (428-430) 		Flag of the People's Republic of China.svg China
Сяньбичүүдийн улс
Сяньби 93/156?–234 Mongolia III.jpg Хангайн нуруу Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of Russia.svg Орос
Өмнөд Лянь 397–414 Asia 400ad.jpg Lianchuan (397-399)
Ledu (399, 402-406, 410-414)
Xiping (399-402)
Guzang (406-410) 		Flag of the People's Republic of China.svg China
Баруун Цинь 385–431 Yongshicheng (385-386)
Wanchuan (386-388, 400, 410-412)

Jincheng (388-395)
Xicheng (395-400)
Dujianshan (409-410)
Tanjiao (412)
Fuhan (412-429)
Dinglian (429-430)
Nan'an (430-431)

Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Түрүү Янь 337–370 Jicheng (337-341)
Longcheng (341-350)
Jicheng (350-357)
Yecheng (357-370) 		Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Баруун Янь 384–394 Chang'an (385-386)
Zhangzi (386-394) 		Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Муюн сяньбичүүдийн улс
Хожуу Янь 384–409 Asia 400ad.jpg Zhongshan (386-397)
Longcheng (397-409) 		Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Тугухунь 284–672 Nirun, Tuyuhun, Yueban, Tuoba Wei.jpg Fuqi Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Тобачуудын улс
Дай улс 315–377 Shengle Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Тоба улс
(Тоба Вэй, Умард Вэй) 		386–535 2,000,000 км2
(450)[3] 		Nirun, Tuyuhun, Yueban, Tuoba Wei.jpg Shengle (386-398,
capital of former
Dai)
Pingcheng (398-493)
Luoyang (493-534)
Chang'an (534-535) 		Flag of the People's Republic of China.svg China
Зүүн Вэй 534–550 1,000,000 км2
(550 AD)[3] 		西魏･東魏･梁.PNG Luoyang (534)
Yecheng (534-550) 		Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Баруун Вэй 535–557 1,300,000 км2
(МЭ 557)[3] 		Chang'an Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Юйвэнь
Умард Жоу 557–581 1,500,000 км2
(МЭ 577)[3] 		Northern and Southern Dynasties 560 CE.png Chang'an Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Нирун (Монгол судлаачид Нируныг Сяньбийн үеэс зааглаж бичдэг ч зарим монгол эрдэмтэд Нируныг сяньби угсааны улсын тоонд оруулдаг)
Нирун улс 330–555 4,000,000 км2
(405 AD)[3][4] 		Nirun, Tuyuhun, Yueban, Tuoba Wei.jpg Мумо хот,
Орхон гол,
Монголд 		Flag of Mongolia.svg Mongolia
Flag of the People's Republic of China.svg China
Flag of Kazakhstan.svg Kazakhstan
Flag of Russia.svg Russia
Киданчуудын улс
Кидан улс
(Ляо улс) 		907–1125 2,600,000 км2
(947)[4][5]
4,000,000 км2
(1111) 		Mongolia XI.jpg Shangjing Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of North Korea.svg Умард Солонгос
Flag of Russia.svg Орос
Зүүн Дань улс 926–936 Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Умард Ляо 1122–1123 Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Хар Кидан 1124/
1125–1221 		2,500,000 км2
(1210)[4] 		KaraKhitaiAD1200.png Балгасун хот Flag of Kyrgyzstan.svg Kyrgyzstan
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Turkmenistan.svg Turkmenistan
Flag of Tajikistan.svg Tajikistan
Flag of Uzbekistan.svg Uzbekistan
Зүүн Ляо 1211–1220 Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Хар Кидан улс 1220-иод он–1306 Flag of Iran.svg Иран
Татаби (Кумоси)
Их Си 1123 Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Дундад зууны монгол аймгууд
Хамаг Монгол X зуун–1206 Mongol Empire c.1207.png Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Russia.svg Орос
Хэрэйдийн ханлиг X зуун–1203 Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Мэргидийн ханлиг XI–XII зууны дунд үе
(XII зуунд дотоодын зөрчлөөс шалтгаалан бутарч аймгийн холбоо болсон бололтой) 		Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of Russia.svg Орос
Найманы ханлиг Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of Russia.svg Орос
Татарын ханлиг VI—X
(IX – XII зууны дунд үе?) XII зуунд үед дотоодын зөрчлөөс шалтгаалан бутарч аймгийн холбоо болсон бололтой 		Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of the Mongol Empire.svg Их Монгол Улс
Их Монгол Улс 1206–1271
(1368) 		33,000,000 км2[4][6] Mongol dominions.jpg Аураг орд (1206–35)
Хархорум (1235–60)
Даду (1260–1368) 		Flag of Mongolia.svg Mongolia
Flag of Afghanistan.svg Afghanistan
Flag of Armenia.svg Armenia
Flag of Azerbaijan.svg Azerbaijan
Flag of Belarus.svg Belarus
Flag of Bulgaria.svg Bulgaria
Flag of the People's Republic of China.svg China
Flag of Georgia.svg Georgia
Flag of Hong Kong.svg Hong Kong
Flag of India.svg India
Flag of Iran.svg Iran
Flag of Iraq.svg Iraq
Flag of Kazakhstan.svg Kazakhstan
Flag of Kyrgyzstan.svg Kyrgyzstan
Flag of Laos.svg Laos
Flag of Lithuania.svg Lithuania
Flag of Macau.svg Macau
Flag of Moldova.svg Moldova
Flag of Myanmar.svg Myanmar
Flag of North Korea.svg North Korea
Flag of Pakistan.svg Pakistan
Flag of Poland.svg Poland
Flag of Romania.svg Romania
Flag of Russia.svg Russia
Flag of South Korea.svg South Korea
Flag of Syria.svg Syria
Flag of Tajikistan.svg Tajikistan
Flag of Turkey.svg Turkey
Flag of Turkmenistan.svg Turkmenistan
Flag of Ukraine.svg Ukraine
Flag of Uzbekistan.svg Uzbekistan
Flag of Vietnam.svg Vietnam
Юань улс 1271-1368 14,000,000 км2
(1310)[5] 		Yuan Dynasty 1294.png Ханбалиг
(Бээжин) 		Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Hong Kong.svg Hong Kong
Flag of Macau.svg Макао

Flag of India.svg Энэтхэг
Flag of North Korea.svg North Korea
Flag of South Korea.svg South Korea
Flag of Laos.svg Laos
Flag of Myanmar.svg Myanmar
Flag of Russia.svg Russia

Flag of Golden Horde-2-.svg Алтан Ордны улс
Алтан Орд 1240–1502 6,000,000 км2
(1310)[4] 		MongolEmpireDivisions1300.png Бат Сарай (1240-1260)

Бэрх Сарай

(1260-1502)

Flag of Russia.svg Russia
Flag of Ukraine.svg Ukraine


Flag of Kazakhstan.svg Kazakhstan
Flag of Moldova.svg Moldova
Flag of Belarus.svg Belarus
Flag of Romania.svg Romania
Flag of Uzbekistan.svg Uzbekistan
Flag of Turkmenistan.svg Turkmenistan
Flag of Georgia.svg Georgia
Flag of Azerbaijan.svg Azerbaijan
Flag of Bulgaria.svg Bulgaria
Flag of Poland.svg Poland

Их Орд 1466–1502 Flag of Russia.svg Орос
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of the Chagatai Khanate.svg Цагаадайн улс
Цагаадайн улс
 1225–1340-иод он 3,500,000 км2
(1310)[4][5] 		Chagatai Khanate map en.svg Алмалык
Карши хот 		Flag of Uzbekistan.svg Uzbekistan
Flag of Kyrgyzstan.svg Kyrgyzstan
Flag of the People's Republic of China.svg China
Flag of Kazakhstan.svg Kazakhstan


Flag of Tajikistan.svg Tajikistan
Flag of Afghanistan.svg Afghanistan
Flag of Pakistan.svg Pakistan
Flag of Turkmenistan.svg Turkmenistan
Flag of India.svg India

Мавернахрстан 1340-иод он–1370
Моголистан 1340–1462 Mongolia XVI.png
Хардэл улс 1383–1513 Хамил, Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of the Ilkhanate.svg Ил хаант улс
Ил хаант улс 1256–1335 3,750,000 км2
(1310)[4][5] 		Ilkhanate in 1256–1353.PNG Maragha (1256–1265)
Tabriz (1265–1306)
Soltaniyeh (1306–1335) 		Flag of Iran.svg Iran
Flag of Azerbaijan.svg Azerbaijan
Flag of Armenia.svg Armenia
Flag of Afghanistan.svg Afghanistan
Flag of Turkey.svg Turkey
Flag of Turkmenistan.svg Turkmenistan
Flag of Pakistan.svg Pakistan
Flag of Iraq.svg Iraq
Flag of Georgia.svg Georgia
Flag of Syria.svg Syria
Flag of Tajikistan.svg Tajikistan
Flag of Russia.svg Russia
Чобаны улс 1335–1357 IranaftertheIlkhanate.png Тебриз Flag of Iran.svg Иран
Инжуйн улс 1335–1357 Багдад (Till 1411)
Басра (1411-1432) 		Flag of Iran.svg Иран
Flag of Iraq.svg Ирак
Жалайрын улс 1335–1432 Багдад (Till 1411)
Басра (1411-1432) 		Flag of Iran.svg Иран
Flag of Iraq.svg Ирак
Аргуны улс 1479?–1599? Flag of Afghanistan.svg Афганистан
Flag of Pakistan.svg Пакистан
Монгол Улс
Монгол Улс 1368–1691 5,000,000 км2
(1550)[5] 		Mongolia XVI.png Шанду (1368–69)
Инчан (1369–70)
Хархорум (1371–88)

Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of Russia.svg Орос

Хотгойдын ханлиг
(Засагт хан аймгийн харъяат) 		XVI зууны сүүлчээс XVII зууны сүүл үе Mongolia XVII.png Монголд Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of Russia.svg Орос
Ойрадын улсууд
Дөрвөн Ойрад 1399–1634 1,000,000 км2
(XV - XVI зуун)[7]
~1,600,000 km2
(XVII зууны эх)[8] 		Mongolia XVI.png Flag of Mongolia.svg Mongolia
Flag of the People's Republic of China.svg China
Flag of Kazakhstan.svg Kazakhstan
Flag of Russia.svg Russia
Зүүнгар 1634–1758 ~ 3,500,000 — 4,000,000 км2 Mongolia XVII.png Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан
Flag of Kyrgyzstan.svg Kyrgyzstan
Flag of Russia.svg Орос
Хошуудын ханлиг 1642?–1717 ~1,400,000 km2 Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Халимагийн хант улс 1630–1771 Flag of Russia.svg Орос
Flag of Kazakhstan.svg Казахстан

Орчин үеийн улсууд[засварлах | edit source]

Нэр Он Газар нутгийн хэмжээ Газрын зураг Нийслэл Хамарсан газар нутаг
Буриадын
Балагад улс 		1919–1926[9][10][11][12] Flag of Buryatia.svg Буриадын Хэжэнгэ аймагт,
Flag of Russia.svg Орос
БН Ойрад-Халимаг Улс 1930 Flag of Kalmykia.svg Орос,
Flag of Kalmykia.svg Халимаг, Бага Дөрвөдийн аймаг?
БН Өмнөд Монгол Улс 1945[13] Хятад, Өвөр Монгол
Flag of Mongolia (1911-1921).svg Олноо өргөгдсөн Монгол улс 1911-1924 Mongolia 1915.jpg Их Хүрээ
(Улаанбаатар) 		Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Russia.svg Орос
Flag of the Mongolian People's Republic (1945–1992).svg БНМАУ 1924-1992 Улаанбаатар Flag of Mongolia.svg Монгол
Flag of the People's Republic of China.svg Хятад
Flag of Russia.svg Орос
Flag of Mongolia.svg Монгол Улс 1992–одоо үе 1,564,115.75 km2 Un-mongolia.png Flag of Mongolia.svg Монгол

Автономит нутгууд[засварлах | edit source]

Орос дахь автономит нутгууд[засварлах | edit source]

Нэр Он Нийслэл Газар нутгийн хэмжээ Газрын зураг
Буриад-Монгол Улс 1917–1921 Чита
Монгол-Буриадын Өөртөө Засах Муж 1922–1923
Буриад-Монголын Өөртөө Засах Муж 1921–1923
Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Өөртөө Засах Буриад-Монгол Улс 1923–1958 Улаан-Үд Buryat-Mongol ASSR in 1925.jpg
Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Өөртөө Засах Буриад Улс 1958–1992 Russia - Buryat Republic (2008-01).svg
Бүгд Найрамдах Буриад Улс 1992-одоо үе 351,300 km2
Агийн Буриад-Монголын Үндэсний Тойрог 1937–1958 Агинское Russia - Agin-Buryat Autonomous Okrug (2008-01).svg
Агийн Буриадын Үндэсний Тойрог 1958–1977
Агийн Буриадын Өөртөө Засах Тойрог 1977–2008 9,6002
Усть-Ордын Буриад-Монголын Өөртөө Засах Тойрог 1937–1958 Усть-Ордынский RussiaUst-OrdaBuryatia2007-07.svg
Усть-Ордын Буриадын Үндэсний Тойрог 1958–1978
Усть-Ордын Буриадын Өөртөө Засах Тойрог 1978–2008 22,1382
Халимагийн Өөртөө Засах Муж 1920–1935
1957–1958 		Астрахань (till 1928)
Elista
Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Өөртөө Засах Халимаг Улс 1935–1943
1958–1990 		Элст Russia - Republic of Kalmykia (2008-01).svg
Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Халимаг Улс 1990–1992
Бүгд Найрамдах Халимаг Улс (Халимаг-Тангч) 1992–1994
Бүгд Найрамдах Халимаг Улс 1994–одоо үе 76,100 km2

Хятад дахь автономит нутгууд[засварлах | edit source]

Автономит нутгууд
Нэр Он Нийслэл Газар нутгийн хэмжээ Газрын зураг
Мэнзян улс 1936–1945 Хаалган
(Жанчхүү) 		Mengjiang.png
Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон 1947–одоо үе Хөх хот 1,183,000 km2
 Inner Mongolia in China (+all claims hatched).svg
Ганьсу
Сүбэй Монголын Автономит тойрог Location of Subei within Gansu (China).png
Хэбэй
Вэйчаны Манж ба Монголын автономит тойрог
Хармөрөн
Дөрвөд Монголын автономит тойрог
Гирин
Өмнөд Горлосын автономит тойрог
Ляонин
Харчин зүүн гарын Монгол автономит тойрог
Фушингийн Монгол автономит тойрог
Хөхнуур
Хайшигийн Монгол, Төвөдийн автономит тойрог Qinghai subdivisions - Haixi.svg
Хэнаний Монгол автономит тойрог
Шиньжян
Баянголын Монгол автономит тойрог Хорла 462,700 km2
 China Xinjiang Bayingolin.svg
Борталын Монгол автономит тойрог Бортал China Xinjiang Bortala.svg
Ховогсайрын Монгол автономит тойрог Ховогсайр
(Hoboksar) 		Location of Hoboksar within Xinjiang (China).png

Ишлэл[засварлах | edit source]

  1. ↑ Инжинаш "Хөх судар"
  2. ↑ Claudio Cioffi-Revilla, J. Daniel Rogers, Steven P. Wilcox, & Jai Alterman, "Computing the Steppes: Data Analysis for Agent-Based Modeling of Polities in Inner Asia", Proceedings of the 104th Annual Meeting of the Amer. Pol. Sci. Assoc., Boston, Massachusetts, 8-р тал. 2008 оны 8-р сарын 28–31
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Rein Taagepera "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.", Social Science History Vol. 3, 115-138 (1979)
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 Jonathan M. Adams, Thomas D. Hall and Peter Turchin (2006). East-West Orientation of Historical Empires.Journal of World-Systems Research (University of Connecticut). 12 (no. 2): 219–229.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Rein Taagepera (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly 41 (3): 475–504.
  6. ↑ Morgan. The Mongols. p. 5.
  7. ↑ Казахстаны Алматы, Зүүн Казахстан мужуудын зүүн хэсгийг оролцуулан. 14-р зууны сүүлд Зүүн Казахстан мужийн зүүн хэсгийг хянаж байсан ч зарим үед Казахын хант улс (1465–1847), Сибирийн ханлигт шахагдан зүүн тийш ухарч байв. Гэвч Эрчис мөрний зүүн эрэг, Зайсан нуур орчмын нутгийг байнга хяналтандаа байлгасаар байжээ. 16-р зууны эхэн үед Казахын цав толгодийн нилээд хэсгийг эзэлсэн ч удалгүй алдсан байна. Энэ үед газар нутаг нь сая гаруй км² болжээ. 16-р зууны сүүл мөн 1603 онд Хотгойдын Алтан ханы хүчтэй довтолгоонд өртөн Монголоос шахагдан гарснаар газар нутаг нь багассан ч Орост цохигдон унасан Сибирийн ханлигийн нутгийн нилээд хэсэг мөн Долоон усыг эзэлжээ. Алтан хан 1623 онд ойрадуудад алагдсан байна.
  8. ↑ Долоон усыг бүхэлд нь цөөн хэдэн жил захирсаны дараа Казахын ханлигт эргээд алдаж багахан хэсэг нь урьдын адил ойрадын захиргаанд үлджээ.
  9. ↑ Бидия Дандарон
  10. ↑ Балагатское движение
  11. ↑ Теократическое движение в Хоринском ведомстве Бурятии :1919–1926 гг.
  12. ↑ БАЛАГАТСКОЕ ДВИЖЕНИЕ
  13. ↑ Даваасамбуугийн МӨРӨН "Бүгд Найрамдах Өвөр Монгол улсын учир"

Мөн үзэх[засварлах | edit source]

Зураг[засварлах | edit source]

  • Хүннү

  • Хүннү

  • Хүннү

  • Хүннү

  • Сяньби

  • Сяньби

  • Нирун

  • Nirun Khaganate c.500

  • Нирун

  • Кидан

  • Кидан

  • Кидан 1000 онд

  • ИМУ-н хамгийн их өргөжин тэлсэн үе

  • ИМУ

  • ИМУ 1207 оны үед

  • Монгол аймгууд 12-р зуун

  • ИМУ

  • Asia 13th Century.pdf

  • ИМУ 1227 онд

  • XIII.gif

  • 1500 он

  • Дөрвөн Ойрад, Хотгойдын Алтан улс

  • Дөрвөн Ойрад 16-р зууны төгсгөл

  • Дөрвөн Ойрад 17-р зууны эх

  • Дөрвөн Ойрд, Монгол улс, Өвөр Монголын хил XVI-XVII зууны эх

  • Монгол, Хятадын хил 1600 он

  • 17-р зуун

  • 1648 он

  • 17-р зуун

  • Зүүнгар 18-р зууны эх

  • Зүүнгар

  • Зүүнгар 17-р зуунд

  • Зүүнгар 18-р зуунд

  • Зүүнгар

  • Төв Ази 16-17-р зууны 1-р хагас

  • 17-р зууны төгсгөл, 18-р зууны эх

  • Төв Ази 18-р зуун

  • 1720-иод он

  • Зүүнгарын хил 1750 онд (хөх шугам)

  • 1716-1733 онд Зүүнгарт байсан швед офицер Ж.Ренатын зураг

  • Швед цэргийн 1725 онд хийсэн Оросын газрын зургийн хэсэгт Зүүнгарын улсыг зуржээ.

  • Гьюлам де Л'Исле-гийн (1675-1726) 1706 онд хийсэн "Тартарийн газрын зураг" дээр Зүүнгарын хилийг зуржээ. Энэ зураг АНУ-н Конгрессийн номын санд хадгалагдаж байна.

  • ОӨМУ

  • ОӨМУ, монгол овгуудын тархалт

  • Коростовец, Котвич нарын зураг, 1914 он.

  • Монгол Улс

  • Монгол Улс

"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Монгол_улсууд&oldid=565943"-с авсан