Jump to content

Швейцар

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Швейцарын Холбооны Улс
Таван албан ёсны нэр
Уриа: (албан бус)
"Unus pro omnibus, omnes pro uno"
Нэг нь нийтийн төлөө, нийт нь нэгний төлөө
Төрийн дуулал: "Swiss Psalm"
Швейцарын дуулал
 Швейцар улсын байршил (ногоон) Европ (ногоон болон хар саарал)
 Швейцар улсын байршил (ногоон)

Европ (ногоон болон хар саарал)

Нийслэл

46°57′N 7°27′E / 46.950°N 7.450°E / 46.950; 7.450
Томоохон хотЦюрих
Албан ёсны хэл
Шашин
(2020)[3][b]
  • 29.4% Шашингүй
  • 5.4% Ислам
  • 0.6% Хиндүизм
  • 0.9% бусад
  • 1.1% хариулаагүй
Ард түмний нэршил
Төр засагХолбооны шууд ардчилалын элементүүдтэй чөлөөт-ассамблейн[4][5] директорийн бүгд найрамдах улс
Виктор Росси
Хууль тогтоох байгууллагаХолбооны Хурал
• Дээд танхим
Кантонуудын Зөвлөл
• Доод танхим
Үндэсний Зөвлөл
Түүх
8 сарын 1, 1291 он[c]
• Хүлээн зөвшөөрөгдсөн (Вестфалийн энх тайван)
10 сарын 24, 1648 он
8 сарын 7, 1815 он
9 сарын 12, 1848 он[d][6]
Газар нутаг
• Нийт
41,285 км2 (132)
• Усны эзлэх талбай (%)
4.34 (2015)[7]
Хүн ам
• 2020 тооцоо
Neutral increase 8,738,791[8] (99)
• 2015 тооллого
8,327,126[9]
• Нягтаршил
207/км2 (48)
ДНБ (ХАЧП)2022 тооцоо
• Нийт
▲ $739.49 тэрбум[10] (35)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $84,658 [10] (5)
ДНБ (нэрлэсэн)2022 тооцоо
• Нийт
▲ $841.69 тэрбум[10] (20)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $92,434[10] (7)
ОТББИ (2018)  29.7[11]
бага
ХХИ (2021)▲ 0.962[12]
маш өндөр · 1
Мөнгөний нэгжШвейцар франк (CHF)
Цагийн бүсUTC+1 (ТЕЦ)
• Зуны цаг (ЗЦ)
UTC+2 (ТЕЗЦ)
Огнооны форматөө.сс.жжжж (МЭ)
Жолооны талбаруун
Утасны томьёо+41
ISO 3166 кодCH
Домэйн нэр.ch, .swiss

Швейцар улс (Герман: Schweiz, Франц: Suisse, Итали: Svizzera, Руманш: Svizra), албан ёсоор Швейцарын Холбооны Улс (Латин: Confoederatio Helvetica учир тус орны ISO-гийн улсын код нь CH ба CHE) бол Төв Европт байрлах 7.5 сая хүн амтай, 41,285 км² газар нутагтай, далайд гарцгүй орон юм. Швейцар нь 26 улсаас бүрдсэн холбооны бүгд найрамдах улс бөгөөд эдгээр улсуудыг өөрөөр бас кантон гэж нэрлэдэг. Берн хот бол Холбооны улсын засгийн газар байрлах хот бөгөөд де факто нийслэл хот нь юм. Энэ орны эдийн засгийн төвүүд нь Женев ба Цюрих хотууд болно. Швейцар нь дэлхийн хамгийн баян чинээлэг, өндөр хөгжилтэй орнуудын нэг.

Швейцар улс Герман, Франц, Итали, Австри ба Лихтенштайн улсуудтай хиллэдэг. Швейцар нь олон хэлтэй улс бөгөөд герман, франц, итали, руманш гэсэн дөрвөн хэлийг үндэсний хэл гэж үздэг. Хэрэглээний түвшинд англи хэл нэлээд түгээмэл тархсан. Швейцар улс төвийг сахих эртний уламжлалтай бөгөөд 1815 оноос хойш дайнд ороогүй. Энд Олон Улсын Улаан Загалмайн Нийгэмлэг, Дэлхийн Худалдааны Байгууллага, НҮБ-ын Европ дахь хоёр төв байр байрладаг.

Швейцарын латин нэр буюу Confoederatio Helvetica гэдэг нь Альпийн бүс нутагт амьдарч байсан эртний кельт гаралтай хельвет аймгийн нэрээс гаралтай юм. Швейцар улсын байгуулагдсан огноог уламжлал ёсоор 1291 оны 8 сарын 1 гэж үздэг учир энэ өдрийг үндэсний баярын өдөр хэмээн тэмдэглэдэг.

Тэмдэглэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Берн хотыг "холбооны хот" гэж нэрлэдэг (Герман: Bundesstadt, Франц: ville fédérale, Итали: città federale). Швейцарийн хуулинд нийслэл гэсэн тодотгол байхгүй ч холбооны парламент, засгийн газар Берн хотод байрладаг бол холбооны шүүх гэх мэт холбооны бусад байгууллагууд бусад хотод (Беллинцона, Лозанна, Люцерн, Нойшател, Сент Галлен г.м.) байрладаг.
  2. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named national-survey
  3. ↑ Уламжлалт огноо. Рютлисчвурын анхны огноо нь 1307 он (16-р зуунд Эгидий Чуди мэдээлсэн) бөгөөд энэ хугацаанд ижил төстэй талуудын хооронд байгуулсан хэд хэдэн харьцуулж болох гэрээний зөвхөн нэг нь юм. 1291 оны Холбооны дүрмийн огноог 1891 онд "Холбооны 600 жилийн ой"-ыг албан ёсоор тэмдэглэхээр сонгосон.
  4. ↑ 1848 оны 9-р сарын 12-нд батлагдсан Холбооны Үндсэн хуулийг Тагзатцунгийн ёслолын тунхаглалаар тунхаглав. 1848 оны 11-р сарын 16-нд хүчин төгөлдөр болсон Холбооны Зөвлөлийн үндсэн хууль батлагдах үед 1815 оны Холбооны гэрээнд заасан байгууллагуудын бүрэн эрх дуусгавар болно гэж 1848 оны 9-р сарын 14-ний өдрийн Тагзатцунг тогтоолоор заажээ.

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Bundesstadt
  2. ↑ Holenstein, André (2012). "Die Hauptstadt existiert nicht". UniPress – Forschung und Wissenschaft an der Universität Bern (scientific article) (герман хэлээр). Berne: Department Communication, University of Berne. 152 (Sonderfall Hauptstatdtregion): 16–19. doi:10.7892/boris.41280. S2CID 178237847. Als 1848 ein politisch-administratives Zentrum für den neuen Bundesstaat zu bestimmen war, verzichteten die Verfassungsväter darauf, eine Hauptstadt der Schweiz zu bezeichnen und formulierten stattdessen in Artikel 108: "Alles, was sich auf den Sitz der Bundesbehörden bezieht, ist Gegenstand der Bundesgesetzgebung." Die Bundesstadt ist also nicht mehr und nicht weniger als der Sitz der Bundesbehörden. [In 1848, when a political and administrative centre was being determined for the new federation, the founders of the constitution abstained from designating a capital city for Switzerland and instead formulated in Article 108: "Everything, which relates to seat of the authorities, is the subject of the federal legislation." The federal city is therefore no more and no less than the seat of the federal authorities.]
  3. ↑ "Religion" (official statistics: population age 15+, observation period 2018–2020). Neuchâtel, Switzerland: Swiss Federal Statistical Office. 21 March 2022. Татаж авсан: 10 August 2022.
  4. ↑ Shugart, Matthew Søberg (December 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics. 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. S2CID 73642272.
  5. ↑ Elgie, Robert (2016). "Government Systems, Party Politics, and Institutional Engineering in the Round". Insight Turkey. 18 (4): 79–92. ISSN 1302-177X. JSTOR 26300453.
  6. ↑ Загвар:HDS
  7. ↑ "Surface water and surface water change". Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Архивласан огноо 24 March 2021. Татаж авсан: 11 October 2020.
  8. ↑ "Popolazione della Svizzera tra il 2020 e il 2021". 31 December 2021. Татаж авсан: 1 April 2023.
  9. ↑ Jacqueline Kucera; Athena Krummenacher, eds. (22 November 2016). Switzerland's population 2015 (PDF) (Report). Swiss Statistics. Neuchâtel, Switzerland: Swiss Federal Statistical Office (FSO), Swiss Confederation. Архивласан огноо 20 December 2016. Татаж авсан: 7 December 2016.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. 11 October 2022. Татаж авсан: 13 October 2022.
  11. ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Архивласан огноо 20 March 2019. Татаж авсан: 20 October 2019.
  12. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.

Гадаад холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
Засгийн газар
Ишлэл
Газар зүй
Аялал жуулчлал
Түүх
Мэдээлэл
Боловсрол
Шинжлэх ухаан, технологи
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Швейцар&oldid=788248"-с авсан