Jump to content

Пёньян

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Пёньян

rahmenlos
rahmenlos
Солонгос үсэг: 평양직할시
Ханз үсэг: сол. 平壤直轄市
Маккьюна-Райшауэр: Пёньян Чихалси
Солонгос хэлний шинэ хөрвүүлэг: Пёньянг Жихалси
Ерөнхий мэдээлэл
Газар нутаг: 2,653 км²

Хүн ам: 3,038,000 (мэдээ: Тавдугаар сар 2018)
Хүн амын нягтрал: 1,145 хүн км² тутамд
Захиргааны гишүүд:

18 хотын дүүрэг;
1 орон нутгийн тойрог

Захиргааны төв: Пёньян
rahmenlosӨмнөд СолонгосХятадОросын Холбооны УлсРасонУмард ХамгёнЯнганЧаганӨмнөд ХамгёнУмард ПёнъаньПёньянӨмнөд ПёнъаньУмард ХуанхэӨмнөд ХуанхэКанвонь (Умард Солонгос)
rahmenlos


Пёньян (солонгосоор 평양, «тэгш газар», → Пёнъя́н, урьд Пхенья́н ) — Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Ард Улс (БНАСАУ)-ын нийслэл хот.

Пёнъян хот Умард Солонгос орныхоо баруун хэсэгт Тэдун мөрний эрэгт байрладаг улсынхаа хамгийн том, ганц саятан хот нь юм. 1946 онд Өмнөд Пёнъань аймгийн харьяанаас салан дэвшиж улсын хот болсон. Энэ нь улсын доор шууд захирагддаг, аймагтай эн тэнцүү эрхт нэгж гэсэн үг. Бүрэн хэлвэл Шууд захирагдах Пёнъян хот ([пёнъян чикалши]) гэнэ. Бодит байдалд хот, хөдөө аль алиныг багтаасан 3,194 км² талбайт Пёнъян нутагт 2008 оны байдлаар 3,255,388 хүн оршин сууж байна.[1]

Нэр

[засварлах | кодоор засварлах]

Хотын нэрийг монголоор зөв бичиж дуудах эсэх тухай ярьцгаах болсон. Солонгосоор 《평양》 (пёнг-янг) гэж бичээд [пёнъ я́нъ] гэж хэлдэг. Энэ хоёр үеийг кирилл бичгээр [ъ] тэмдэг жийрэглэн холбож Пёнъян гэж бичнэ. Үүнээс жаахан будилж Пёнян, Пёньян, Пён-Ян гэсэн нь ч байна. Орост түрэлтийг [х] үсгээр галигласан нь XX зууны Монголд тэр хэвээр Пхеньян гэж бичигдээд нэг үе нэмж [пэ-хэ-ньяан] маягаар гажин дуудагджээ.[2] Монгол бичгээр харин ᠫᠶᠣᠩᠶᠠᠩ (pyongyang) [пён яан] гэх нь маргаангүй юм.[3]

Газар зүй

[засварлах | кодоор засварлах]

Уур амьсгал

[засварлах | кодоор засварлах]
Пёньян
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
12
 
-1
-11
 
 
11
 
2
-8
 
 
25
 
9
-2
 
 
50
 
17
5
 
 
72
 
23
11
 
 
90
 
27
17
 
 
275
 
29
21
 
 
213
 
29
21
 
 
100
 
25
14
 
 
40
 
18
7
 
 
35
 
9
0
 
 
17
 
2
-7
Температур °C,  Тунадас мм
Эх сурвалж: [4][5]
Температур, хур тунадасны олон жилийн дундаж (1971–2000 он)
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) −0.8 2.4 8.9 17.1 22.6 26.7 28.6 28.9 24.7 18.2 9.4 1.7 Ø 15.8
Мин. Температур (°C) −10.7 −7.8 −1.8 4.9 10.9 16.5 20.7 20.5 14.3 6.7 −0.3 −7.2 Ø 5.6
Тунадас (мм) 12.2 11.0 24.7 49.9 72.2 90.3 275.2 212.8 100.2 39.9 34.9 16.5 Σ 939.8
Нартай цаг (h/d) 5.8 6.5 7.0 7.8 8.4 7.5 5.6 6.2 7.2 7.1 5.6 5.2 Ø 6.7
Бороотой өдөр (d) 5.2 4.2 5.1 6.7 8.1 8.7 14.4 11.0 7.2 6.1 7.3 5.9 Σ 89.9
Агаарын чийгшил (%) 74 71 66 63 66 70 80 78 74 72 72 73 Ø 71.6
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
−0.8
−10.7
2.4
−7.8
8.9
−1.8
17.1
4.9
22.6
10.9
26.7
16.5
28.6
20.7
28.9
20.5
24.7
14.3
18.2
6.7
9.4
−0.3
1.7
−7.2
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с 		12.2
11.0
24.7
49.9
72.2
90.3
275.2
212.8
100.2
39.9
34.9
16.5
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: [4][5]

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]
Пёнъяны тулалдаан

Пёнъян 25 - 220 онд байгуулагдсан.[6]

Пхеньяны тулалдаан

[засварлах | кодоор засварлах]
Үндсэн өгүүлэл: Пхеньяны тулалдаан

Хятад-Японы анхдугаар дайны хүрээнд хуурай газар дээр явагдсан хоёр дахь том тулалдаан юм. 1894 оны 9 сарын 15-нд Солонгосын Пхеньянд Мэйжигийн Япон болон Манж Чин гүрний хооронд болжээ.

Хятадын Бэйянгийн Армийн 13,000 - 15,000 орчим цэрэг бүхий хүч Пхеньянд 1894 оны 8 сарын 4-нд ирж, эртний хотын хана хэрмийг засварлаж, өөрсдийн хүний тоо, хамгаалалтдаа найдан суув.

Маршал Ямагата Аритомогийн удирдлага доорх Японы Эзэн Хааны Армийн 1-р бүлэглэлийн 10,000 цэрэг бүхий (цэргийн тоо баталгаатай бус) арми нь дэслэгч генерал Нозү Мичицүрагийн удирдсан 5-р дивиз (Хирошима), дэслэгч генерал Кацүра Тароогийн удирдсан 3-р дивиз (Нагоя)-ээс бүрдэж байв. Японы цэргийн хүч Чемульпо (одоогийн Инчон)-д 1894 оны 6 сарын 12-нд ямар ч эсэргүүцэлгүйгээр бууж чаджээ. 7 сарын 29-нд Сёнгхваны тулалдаанаар бага зэрэг урагшилж чадсан 1-р арми хойд зүг рүү Пхеньяныг чиглэн маршлав. Ингэх замдаа Пусан, Вонсанд буусан десанттайгаа нийлж чаджээ.

Хятадын тал 2000 хүнээ алдаж, 4000 орчим цэрэг шархадсан бол Япончууд дөнгөж 102 хүнээ алдаж, 433 хүн шархадсан бөгөөд 33 цэрэг сураггүй болсон аж.

1894 оны 9 сарын 16-ны өглөө гэхэд Японы хүч Пхеньяныг бүрэн эзэлж авсан байна.

Хүн ам

[засварлах | кодоор засварлах]
Он Хүн ам[7]
1986 1,300,000
1993 2,354,898
2002 2,724,700
2010 3,270,582
Он Хүн ам[7]
1962 653,000
1967 840,000
1970 940,000
1981 1,283,000
Он Хүн ам[7]
1929 120,000
1935 182,100
1938 232,700
1944 388,000
Он Хүн ам[7]
1890 40,000
1906 43,000
1911 36,800
1920 58,600

Пхеньян (Пёнъян) XX зууны эхэнд 4 түмэн хүнтэй байв.

1972 онд нэг сая хүнтэй болж байлаа.

2010 оны тооцоогоор 3.3 сая оршин суугчтай байна.

Засаг захиргааны хуваарь

[засварлах | кодоор засварлах]
Хиймэл дагуулаас татсан зураг

Пхеньян (Пёнъян) 19 дүүрэг (күёг), 4 хошуу (군, күнь)-наас бүрдэнэ.[8]

Дүүрэг (күёг):

  • Мангёндэ-гүёг
  • Муранбун-гүёг
  • Путунган-гүёг
  • Пёнчон-гүёг
  • Нагнан-гүёг
  • Нёгпу-гүёг
  • Нёнсон-гүёг
  • Садун-гүёг
  • Самсог-гүёг
  • Сонгю-гүёг
  • Сосон-гүёг
  • Сүнань-гүёг
  • Сынху-гүёг
  • Тундэвонь-гүёг
  • Тэдунган-гүёг
  • Тэсон-гүёг
  • Хёнжэсань-гүёг
  • Чүн-гүёг
  • Ыньжон-гүёг

Хошуу (күнь):

  • Кандун-гүнь
  • Каннам-гүнь
  • Санвон-гүнь
  • Чүнхуа-гүнь

Метро

[засварлах | кодоор засварлах]
Пхеньяны метроны бүдүүвч зураг

Пхеньян хотод метроны шугам сүлжээ бий. Пхеньяны метро 1968 онд байгуулагдсан.

Чхоллима (сол. 천리마선) шугам

Өртөөнүүд:

Хёкшин (сол. 혁신선) шугам

Өртөөнүүд:

Зураг

[засварлах | кодоор засварлах]

Aх дүү хотууд

[засварлах | кодоор засварлах]

Лавлах бичиг

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ United Nations Statistics Division; Preliminary results of the 2008 Census of Population of the Democratic People’s Republic of Korea conducted on 1–15 October 2008 (pdf-file) (Memento 25. Гуравдугаар сар 2009 цахим архивт) Retrieved on 2009-03-01.
  2. ↑ Мягмарын Саруул-Эрдэнэ. Үсгийн эндүүрлийг хэлэлцье – 2
  3. ↑ Монгол Улсын Их Сургууль - МХСС. «Монгол хэлний хадмал толь». 2011 он.
  4. ↑ "World Weather Information Service". Archived from the original on 2019-03-17. Татаж авсан: 2018-09-04.
  5. ↑ wetterkontor.de
  6. ↑ Nanglang-state is different from Lelang Commandery. Lelang Commandery was one of the four commanderies that Western Han instituted in the occupied territory of Wiman Joseon around the Liao river in western Manchuria in 108 BC.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Загвар:Cita web
  8. ↑ "행정구역현황 (Haengjeong Guyeok Hyeonhwang)". NK Chosun. Archived from the original on 2008-03-29. Татаж авсан: 2006-01-10. Also Administrative divisions of North Korea (Memento 18. Аравдугаар сар 2004 цахим архивт) (used as reference for hanja)

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Пёньян – Викимедиа дуу дүрсний сан
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Пёньян&oldid=772483"-с авсан