Jump to content

Иерусалим

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Иерусалим
  • יְרוּשָׁלַיִם (Еврей)
  • القُدس‎ (Араб)
Хот
Оливийн уулнаас харагдах Сүмийн Уулан дээрх Ал-Акса сүм (зүүн) болон Чулууны Пөмбөгөртэй (баруун) хуучин хот
Давидын цамхаг
Ционы талбай
Аккордын гүүр
Мамилла худалдааны төв
Баруун Хана
Номын бунхан
Ариун булш
Иерусалимын Туг
Далбаа
Иерусалимын Сүлд
Сүлд
Хоч: 
  • Ir ha-Kodesh (Ариун Хот)
  • Bayt al-Maqdis (Гэгээнтний Өргөө)
Иерусалимын байршил
Иерусалимын байршил
Иерусалим
Солбицол: Солбицол: 31°46′44″N 35°13′32″E / 31.77889°N 35.22556°E / 31.77889; 35.22556
ЗахирсанИзраил
Нэхэж буйИзраил ба Палестин[note 1]
Израилын дүүрэгИерусалим
Палестины мужКудс
Гихон сууринМЭӨ 3000–2800
Давидын хотc. 1000 BCE
Одоогийн хуучин хотын хэрэм баригдсан1541
Зүүн-Баруун Иерусалимын хуваалт1948
Зүүн Иерусалимын хавсарган нэгтгэлт1967
Иерусалимын тухай хууль1980
Засаг захиргаа
 • ТөрөлХотын дарга–зөвлөл
 • БиетИерусалимын хотын захиргаа
 • Хотын даргаМоше Лион (Ликуд)
Газар нутаг
 • Хот125,156 км2 (48,323 бээр2)
 • Бөөгнөрөл
652,000 км2 (252,000 бээр2)
Өндөр
754 м (2,474 фут)
Хүн ам
 (2022)[5]
 • Хот981,711
 • Нягтрал7.8/км2 (20/бээр2)
 • Бөөгнөрөл
[6]
1,253,900
Иргэдийн нэршил
Хүн ам (2017)
[7][8]
 • Еврей60.8%
 • Араб37.9%
 • бусад1.3%
Цагийн бүсUTC+02:00 (IST, PST)
 • Зун (ЗЦ)UTC+03:00 (IDT, PDT)
Шуудангийн код
9XXXXXX
Бүсийн дугаар+972-2
ХХИ (2018)0.704[9] – өндөр
Вэб сайтjerusalem.muni.il
Албан нэрИерусалимын хуучин хот ба түүний хэрэм
ТөрөлСоёлын
Шалгуурii, iii, vi
Бүртгэгдсэн1981
Эшлэл ду.148
БүсАрабын улсууд
Аюулд орсон1982–одоо үе

Иерусалим (Еврэй: יְרוּשָׁלַיִם‎ Йерушалайим; Араб: القُدس Ал-Кудс) нь Израил улсын нийслэл бөгөөд газар нутаг, хүн амаараа хамгийн том хот нь юм. 125,1 квадрат километр газар нутагт 732.100 хүн оршин суудаг. Орчин үеийн Иерусалим хот нь Иудын нуруунд, Газар дундын тэнгис болон Сөнөсөн тэнгисийн хойд цэгийн дунд оршдог бөгөөд Хуучны хотын гадуур хөгжжээ.

Иерусалим хот нь МЭӨ 4-р мянганы үед үүссэн бөгөөд дэлхийн хамгийн эртний хотуудын нэг юм. Мөн Иудаизмын хамгийн ариун газар бөгөөд МЭӨ 10-р зуунаас Еврейчүүдийн сүсэг бишрэлийн төв байна. Иудаизмаас гадна Иерусалим нь Христийн шашны эртний ариун гэгээн газруудын нэг, мөн Исламын гурав дахь ариун газар юм. Хуучны хот нь 0.9 квадрат километр газар нутагтай, харьцангуй жижиг хэмжээтэй боловч шашны чухал газрууд олонтой. Үүнд: Еврейчүүдэд Сүмийн Уул, Баруун Хана, Христосын шашинтнуудад Ариун Авсны Сүм, Мусульмантнуудад Чулууны Пөмбөгөр, Ал-Акса сүм гэх зэргээр байна. 1860-аад он хүртэл дангаараа хот нь болсон Иерусалимын хаалттай хэсэг нь одоо Хуучны Хот гэгддэг бөгөөд үүнийг 1982 онд аюулд байгаа Дэлхийн өвүүдийн жагсаалтад оржээ. Хуучны хот нь уламжлалт ёсоороо бол дөрвөн хэсэгт хуваагдаж байсан. Харин одоогийн хуваагдал болох Арменийн, Христийн, Еврейн, Исламын хэсгүүд нь 19-р зууны эхэн үеэс л хэрэглэгдэж эхэлжээ.

Өнөө үед бол Иерусалимын статус нь Израил-Палестины дайнд чухал асуудал болсоор байна. Израил улс Зүүн Иерусалимыг эзлэсэн явдалд НҮБ болон бусад олон байгууллагууд эсэргүүцэж байгаагаа мэдэгдсэн бөгөөд үүнийг Палестинчууд ирээдүйн орныхоо нийслэлээ болгох талаар хардаг. UNSC 478-аас болж ихэнх гадны орнуудын элчин сайдын яамд Иерусалимд биш, хуучны түр зуурын нийслэл Тел-Авивт байрлуулдаг.

Зургийн цомог

[засварлах | кодоор засварлах]

Цаг уур

[засварлах | кодоор засварлах]
Иерусалим
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
133
 
12
6
 
 
118
 
13
6
 
 
93
 
15
8
 
 
25
 
22
13
 
 
3.2
 
25
16
 
 
0
 
28
18
 
 
0
 
29
19
 
 
0
 
29
20
 
 
0.3
 
28
19
 
 
15
 
25
17
 
 
61
 
19
12
 
 
106
 
14
8
Температур °C,  Тунадас мм
Эх сурвалж: Israel Meteorological Service
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Иерусалим
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) 11.8 12.6 15.4 21.5 25.3 27.6 29.0 29.4 28.2 24.7 18.8 14.0 Ø 21.6
Мин. Температур (°C) 6.4 6.4 8.4 12.6 15.7 17.8 19.4 19.5 18.6 16.6 12.3 8.4 Ø 13.5
Тунадас (мм) 133.2 118.3 92.7 24.5 3.2 0.0 0.0 0.0 0.3 15.4 60.8 105.7 Σ 554.1
Бороотой өдөр (d) 12.9 11.7 9.6 4.4 1.3 0.0 0.0 0.0 0.3 3.6 7.3 10.9 Σ 62
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
11.8
6.4
12.6
6.4
15.4
8.4
21.5
12.6
25.3
15.7
27.6
17.8
29.0
19.4
29.4
19.5
28.2
18.6
24.7
16.6
18.8
12.3
14.0
8.4
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с 		133.2
118.3
92.7
24.5
3.2
0.0
0.0
0.0
0.3
15.4
60.8
105.7
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: Israel Meteorological Service

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Иерусалим – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
 Вики эшлэл: Иерусалим – Эшлэл
 Wikivoyage: Иерусалим – Аяллын хөтөч
Wiktionary
Wiktionary
 Wiktionary: Иерусалим – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Тэмдэглэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Палестин Улс нь (Палестины Үндсэн хууль, 1-р бүлэг: 3-р зүйлийн дагуу) Иерусалим хотыг өөрийн нийслэл гэж үздэг.[1] Гэвч ПЧБ-ын Хэлэлцээрийн Албаны Департаментын (ХАД) бичиг баримтад Зүүн Иерусалимыг (Иерусалим бүхэлдээ биш) ирээдүйн нийслэл, заримдаа одоогийн нийслэл гэж тодорхойлдог. "Зөвхөн хэлэлцүүлгийн зорилгоор" гэж тодорхойлсон 2010 оны баримт бичгүүдийн нэгт нь Палестинд "Зүүн Иерусалим нь Палестины нийслэл, Баруун Иерусалим нь Израилын нийслэл байх ирээдүйн тухай" "алсын хараа"-тай гэж заасан байдаг,[2][3] ба 2013 оны баримт бичгүүдийн нэгт нь "Палестины нийслэл Зүүн Иерусалим"-ыг дурдаж, "Эзлэгдсэн Зүүн Иерусалим нь ирээдүйн Палестины улсын нийгэм, эдийн засаг, улс төрийн байгалийн төв" гэж тэмдэглэсэн бөгөөд мөн "Иерусалим нь Палестины улс төр, засаг захиргаа, оюун санааны зүрх нь үргэлж байсаар ирсэн бөгөөд одоо ч хэвээр байгаа бөгөөд "Палестин зүүн Иерусалимыг багтаасан 1967 оны хилийг хүлээн зөвшөөрсөн нь гашуун буулт юм" гэжээ.[4]

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ 2003 Amended Basic Law. Basic Law of Palestine. Retrieved 9 December 2012.
  2. ↑ "Jerusalem Non-Paper" (PDF). PLO-NAD. June 2010. Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 6 February 2012. Татаж авсан: 25 July 2018.
  3. ↑ "Statements and Speeches". nad-plo.org. p. 2. Эх хувилбараас архивласан: 18 April 2016. Татаж авсан: 25 November 2014. This paper is for discussion purposes only. Nothing is agreed until everything is agreed.Palestinian vision for Jerusalem...Pursuant to our vision, East Jerusalem, as defined by its pre-1967 occupation municipal borders, shall be the capital of Palestine, and West Jerusalem shall be the capital of Israel, with each state enjoying full sovereignty over its respective part of the city.
  4. ↑ "East Jerusalem today – Palestine's Capital: The 1967 border in Jerusalem and Israel's illegal policies on the ground" (PDF). PLO-Negotiations Affairs Department (NAD). August 2013. Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 4 March 2016. Татаж авсан: 25 November 2014. ... Palestine's capital, East Jerusalem ... The Palestinian acceptance of the 1967 border, which includes East Jerusalem, is a painful compromise: ... Jerusalem has always been and remains the political, administrative and spiritual heart of Palestine. Occupied East Jerusalem is the natural socio-economic and political center for the future Palestinian state.
  5. ↑ "Орон нутгийн статистик". Израилын Статистикийн төв товчоо. Татаж авсан: 2024-03-21.
  6. ↑ "Localities, Population and Density per Sq. Km., by Metropolitan Area and Selected Localities". Israel Central Bureau of Statistics. 6 September 2017. Татаж авсан: 19 September 2017.
  7. ↑ "פרסומים – מכון ירושלים למחקרי מדיניות" (PDF).
  8. ↑ Israel Central Bureau of Statistics (29 May 2019). "Communication notice 156/2019: Selected Data on the Occasion of Jerusalem Day (2016-2018)" (PDF) (еврей хэлээр). Of these, 559,849 were Jews and others (62.1%) – 341,453 Arabs (37.9%)
  9. ↑ Sub-national HDI. "Area Database". hdi.globaldatalab.org (англи хэлээр). Global Data Lab.
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Иерусалим&oldid=799886"-с авсан