Криптон

Krypton,  36Kr
A krypton-filled discharge tube glowing white
Spectral lines of krypton
Ерөнхий шинж чанарууд
Нэр, тэмдэгkrypton, Kr
Гадаад байдалөнгөгүй өнгөгүй
Англи дуудлага/ˈkrɪptɒn/
KRIP-ton
Krypton-ийн үелэх систем дэх байрлал
Устөрөгч (диатомт металл бус)
Гели (инерт хий)
Лити (шүлтийн металл)
Берилли (газрын шүлтэт металл)
Бор (химийн элемент) (металлоид)
Нүүрстөрөгч (полиатомт металл бус)
Азот (диатомт металл бус)
Хүчилтөрөгч (диатомт металл бус)
Фтор (диатомт металл бус)
Неон (инерт хий)
Натри (шүлтийн металл)
Магни (газрын шүлтэт металл)
Хөнгөн цагаан (шилжилтийн дараах металл)
Цахиур (металлоид)
Фосфор (полиатомт металл бус)
Хүхэр (полиатомт металл бус)
Хлор (диатомт металл бус)
Аргон (инерт хий)
Кали (шүлтийн металл)
Кальци (газрын шүлтэт металл)
Сканди (шилжилтийн металл)
Титан (шилжилтийн металл)
Ванади (шилжилтийн металл)
Хром (шилжилтийн металл)
Манган (шилжилтийн металл)
Төмөр (химийн элемент) (шилжилтийн металл)
Кобальт (шилжилтийн металл)
Никель (шилжилтийн металл)
Зэс (шилжилтийн металл)
Цайр (шилжилтийн металл)
Галли (шилжилтийн дараах металл)
Германи (металлоид)
Арсени (металлоид)
Селени (полиатомт металл бус)
Бром (диатомт металл бус)
Криптон (инерт хий)
Рубиди (шүлтийн металл)
Стронци (газрын шүлтэт металл)
Иттри (шилжилтийн металл)
Циркони (шилжилтийн металл)
Ниоби (шилжилтийн металл)
Молибден (шилжилтийн металл)
Технеци (шилжилтийн металл)
Рутени (шилжилтийн металл)
Роди (шилжилтийн металл)
Паллади (шилжилтийн металл)
Мөнгө (химийн элемент) (шилжилтийн металл)
Кадми (шилжилтийн металл)
Инди (шилжилтийн дараах металл)
Цагаан тугалга (шилжилтийн дараах металл)
Сурьма (металлоид)
Теллур (металлоид)
Иод (диатомт металл бус)
Ксенон (инерт хий)
Цези (шүлтийн металл)
Бари (газрын шүлтэт металл)
Лантан (лантаноид)
Цери (лантаноид)
Празеодим (лантаноид)
Неодим (лантаноид)
Промети (лантаноид)
Самари (лантаноид)
Европи (лантаноид)
Гадолини (лантаноид)
Терби (лантаноид)
Диспрози (лантаноид)
Гольми (лантаноид)
Эрби (лантаноид)
Тули (лантаноид)
Иттерби (лантаноид)
Лютеци (лантаноид)
Гафни (шилжилтийн металл)
Тантал (шилжилтийн металл)
Вольфрам (шилжилтийн металл)
Рени (шилжилтийн металл)
Осми (шилжилтийн металл)
Ириди (шилжилтийн металл)
Цагаан алт (шилжилтийн металл)
Алт (шилжилтийн металл)
Мөнгөн ус (шилжилтийн металл)
Талли (шилжилтийн дараах металл)
Хар тугалга (шилжилтийн дараах металл)
Висмут (шилжилтийн дараах металл)
Полони (шилжилтийн дараах металл)
Астат (металлоид)
Радон (инерт хий)
Франци (шүлтийн металл)
Ради (газрын шүлтэт металл)
Актини (актиноид)
Тори (актиноид)
Протактини (актиноид)
Уран (актиноид)
Нептуни (актиноид)
Плутони (актиноид)
Америци (актиноид)
Кюри (актиноид)
Беркли (актиноид)
Калифорни (актиноид)
Эйнштейни (актиноид)
Ферми (актиноид)
Менделеви (актиноид)
Нобели (актиноид)
Лоуренси (актиноид)
Резерфорди (шилжилтийн металл)
Дубни (шилжилтийн металл)
Сиборги (шилжилтийн металл)
Бори (шилжилтийн металл)
Хасси (шилжилтийн металл)
Мейтнери (unknown chemical properties)
Дармштадти (unknown chemical properties)
Рентгени (unknown chemical properties)
Коперници (шилжилтийн металл)
Нихони (unknown chemical properties)
Флерови (шилжилтийн дараах металл)
Москови (unknown chemical properties)
Ливермори (unknown chemical properties)
Теннессин (unknown chemical properties)
Оганесон (unknown chemical properties)
Ar

Kr

Xe
бромkryptonрубиди
Цэнэгийн тоо (Z)36
Атом масс (±) (Ar)83.798(2)[1]
Элементийн ангилал  инерт хий
Бүлэг, блокбүлэг 18 (инертийн хий), p-блок
Үеүе 4
Электрон бүтэц[Ar] 3d10 4s2 4p6
давхарга бүрт
2, 8, 18, 8
Физик шинж чанарууд
Төлөвgas
Хайлах температур115.78 K ​(−157.37 °C, ​−251.27 °F)
Буцлах температур119.93 K ​(−153.415 °C, ​−244.147 °F)
Нягт стд (0 °C ба 101.325 kPa)3.749 g/L
шингэн үед, б.т.2.413 г/см3[2]
Гурвалсан цэг115.775 K, ​73.53 kPa[3][4]
Критик цэг209.48 K, 5.525 MPa[4]
Хайлах энтальп1.64 Ж/моль
Уурших энтальп9.08 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт20.95[5] Ж/(моль·K)
Уурын даралт
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 59 65 74 84 99 120
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг2, 1, 0 ​(rarely more than 0; unknown oxide)
Цахилгаан сөрөг чанарПолингийн шаталбар: 3.00
Ионжилтын энерги1 дэх: 1350.8 кЖ/моль
2 дахь: 2350.4 кЖ/моль
3 дахь: 3565 кЖ/моль
Ковалент радиус116±4 пм
Ван дер Ваальсийн радиус202 pm
Бусад
Талст бүтэцтал-төвтэй куб (ттк)
Face centered cubic crystal structure for krypton
Дууны хурд(gas, 23 °C) 220 m·s−1
(liquid) 1120 m/s
Дулаан дамжуулалт9.43×10−3  W/(m·K)
Соронзон чанарdiamagnetic[6]
CAS дугаар7439-90-9
Түүх
Нээсэн ба анх ялгасанWilliam Ramsay and Morris Travers (1898)
Хамгийн тогвортой изотопууд
изо БДТ ХЗҮ ЗТ ЗЭ (MeV) ЗБ
78Kr 0.35% >1.1×1020 y (β+β+) 2.846 78Se
79Kr syn 35.04 h ε 79Br
β+ 0.604 79Br
γ 0.26, 0.39, 0.60
80Kr 2.25% 80Kr нь 44 нейтронтой үед тогтвортой
81Kr trace 2.29×105 y ε 81Br
γ 0.281
82Kr 11.6% 82Kr нь 46 нейтронтой үед тогтвортой
83Kr 11.5% 83Kr нь 47 нейтронтой үед тогтвортой
84Kr 57.0% 84Kr нь 48 нейтронтой үед тогтвортой
85Kr syn 10.756 y β 0.687 85Rb
86Kr 17.3% (ββ) 1.2556 86Sr
Decay modes in parentheses are predicted, but have not yet been observed
үзэх · хэлэлцэх · засах· эх сурвалж

Криптон нь атомын дугаар 36 болон Kr- элементийн тэмдэг бүхий химийн элемент юм. Үелэх системийн 8-р үндсэн бүлэг буюу өргөтгөсөн үелэх системийн 18-р бүлэгт байрлах учир инерт хийд тооцогдоно. Химийн олон шинж чанарууд болох хайлах болон буцлах цэг эсвэл нягтаараа аргон болон ксеноны хооронд байрладаг.

Түүх[засварлах | кодоор засварлах]

Түүх ба хэрэглээ:

Криптоныг 1898 оны 5-р сарын 30-нд Шотландын химич Сэр Уильям Рамсей, Английн химич Моррис М.Траверс нар шингэрүүлсэн агаар судалж байхдаа нээжээ.  Шингэн агаарын илүү дэгдэмхий бүрэлдэхүүн хэсэг буцалсаны дараа бага хэмжээний шингэн криптон үлджээ.  Дэлхийн агаар мандал нь ойролцоогоор 0.0001% криптон юм.
Агаараас криптон авах өндөр өртөг нь түүний практик хэрэглээг хязгаарласан.  Криптоныг өндөр хурдны гэрэл зурагт ашигладаг зарим төрлийн гэрэл зургийн гэрэлд ашигладаг.  Зарим флюресцент гэрлийн чийдэнг криптон ба аргон хийн холимогоор дүүргэдэг.  Мөн криптон хий нь бусад хийтэй нийлж, ногоон шар өнгийн гэрлээр гэрэлтдэг гэрэлтдэг тэмдэг үүсгэдэг.  1960 онд тоолуурын уртыг криптоны изотоп болох криптон-86-ийн улбар-улаан спектрийн шугамаар тодорхойлсон.
Нэгэнт бүрэн идэвхгүй гэж бодож байсан криптон нь хэд хэдэн нэгдлүүдийг үүсгэдэг.  Криптон дифторид (KrF2) нь үйлдвэрлэхэд хамгийн хялбар криптоны нэгдэл бөгөөд үүнийг граммаар үйлдвэрлэдэг.
Сонирхож буй хүмүүст зориулж криптон хий болон криптоны плазмын зургийг энэ сайтын Асуулт, Хариулт хэсгээс олж болно.
Тооцоолсон царцдасын элбэг дэлбэг байдал: 1 кг тутамд 1 × 10-4 миллиграмм
Тооцоолсон далайн элбэг дэлбэг байдал: литр тутамд 2.1 × 10-4 миллиграмм
Тогтвортой изотопын тоо: 5 (Изотопын бүх өгөгдлийг харах)
Ионжуулалтын эрчим хүч: 14.000 эВ
Исэлдэлтийн төлөв: 0
Электрон бүрхүүлийн тохиргоо:
1s2
2s2 2p6
3s2 3p6 3d10
4s2 4p6

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

Wiktionary
Wiktionary
Wiktionary: Криптон – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу
 Commons: Криптон – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

  1. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Krypton (Memento 29. Долоодугаар сар 2013 цахим архивт). encyclopedia.airliquide.com
  3. "Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements". CRC Handbook of Chemistry and Physics (85th ed.). Boca Raton, Florida: CRC Press. 2005.
  4. 4.0 4.1 Загвар:RubberBible92nd
  5. Shuen-Chen Hwang, Robert D. Lein, Daniel A. Morgan (2005). "Noble Gases". Kirk Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. Wiley. pp. 343–383. doi:10.1002/0471238961.0701190508230114.a01.
  6. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.