Криптон

Криптон, ₃₆Kr
	Цагаан гэрэлтэж буй криптоноор дүүрсэн гаргах хоолой
Криптон
Дуудлага	/kripʰtɔn/
Гадаад байдал	өнгөгүй хий, цахилгаан талбарт цагаан өнгөтэй туяа харуулдаг
Стандарт атомын жин Ar°(Kr)
	83.798±0.002; 83.798±0.002 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Криптон
	бром ← криптон → рубиди
Атомын дугаар (Z)	36
Бүлэг	18-р бүлэг (инерт хий)
Үе	4-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[Ar] 3d10 4s2 4p6
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 8
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хий
Хайлах температур	115.78 K (−157.37 °C, −251.27 °F)
Буцлах температур	119.93 K (−153.415 °C, −244.147 °F)
Нягт (СТД-д)	3.749 г/Л
шингэн үед (б.т.)	2.413 г/см3
Гурвалсан цэг	115.775 K, 73.53 кПа
Критик цэг	209.48 K, 5.525 МПа
Хайлах энтальп	1.64 кЖ/моль
Уурших энтальп	9.08 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	20.95 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +2; +1,?
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 3.00
Ионжилтын энерги	1-р: 1350.8 кЖ/моль ; 2-р: 2350.4 кЖ/моль ; 3-р: 3565 кЖ/моль ; ;
Ковалент радиус	116±4 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	202 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудкриптон элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	тал-төвтэй куб (ттк) (cF4)
Торны тогтмол	a = 583.57 пм (гурвалсан цэгт: 115.78 K)
Дулаан дамжуулалт	9.43×10−3 Вт/(м⋅K)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−28.8×10−6 см3/моль (298 K)
Дууны хурд	(хий, 20 °C) 221 м·с−1; (шингэн) 1120 м/с
CAS дугаар	7439-90-9
Түүх
Нэрийн үүсэл	Грек κρυπτός, 'далд' гэсэн үгнээс
Нээсэн ба анх ялгасан	Уильям Рамзай болон Моррис Траверс (1898)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
ε	81Br
	Ангилал: Криптон; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Криптон нь атомын дугаар 36 болон Kr- элементийн тэмдэг бүхий химийн элемент юм. Үелэх системийн 8-р үндсэн бүлэг буюу өргөтгөсөн үелэх системийн 18-р бүлэгт байрлах учир инерт хийд тооцогдоно. Химийн олон шинж чанарууд болох хайлах болон буцлах цэг эсвэл нягтаараа аргон болон ксеноны хооронд байрладаг.

Түүх

Түүх ба хэрэглээ:

Криптоныг 1898 оны 5-р сарын 30-нд Шотландын химич Сэр Уильям Рамсей, Английн химич Моррис М.Траверс нар шингэрүүлсэн агаар судалж байхдаа нээжээ.  Шингэн агаарын илүү дэгдэмхий бүрэлдэхүүн хэсэг буцалсаны дараа бага хэмжээний шингэн криптон үлджээ.  Дэлхийн агаар мандал нь ойролцоогоор 0.0001% криптон юм.

Агаараас криптон авах өндөр өртөг нь түүний практик хэрэглээг хязгаарласан.  Криптоныг өндөр хурдны гэрэл зурагт ашигладаг зарим төрлийн гэрэл зургийн гэрэлд ашигладаг.  Зарим флюресцент гэрлийн чийдэнг криптон ба аргон хийн холимогоор дүүргэдэг.  Мөн криптон хий нь бусад хийтэй нийлж, ногоон шар өнгийн гэрлээр гэрэлтдэг гэрэлтдэг тэмдэг үүсгэдэг.  1960 онд тоолуурын уртыг криптоны изотоп болох криптон-86-ийн улбар-улаан спектрийн шугамаар тодорхойлсон.

Нэгэнт бүрэн идэвхгүй гэж бодож байсан криптон нь хэд хэдэн нэгдлүүдийг үүсгэдэг.  Криптон дифторид (KrF2) нь үйлдвэрлэхэд хамгийн хялбар криптоны нэгдэл бөгөөд үүнийг граммаар үйлдвэрлэдэг.

Сонирхож буй хүмүүст зориулж криптон хий болон криптоны плазмын зургийг энэ сайтын Асуулт, Хариулт хэсгээс олж болно.

Тооцоолсон царцдасын элбэг дэлбэг байдал: 1 кг тутамд 1 × 10-4 миллиграмм

Тооцоолсон далайн элбэг дэлбэг байдал: литр тутамд 2.1 × 10-4 миллиграмм

Тогтвортой изотопын тоо: 5 (Изотопын бүх өгөгдлийг харах)

Ионжуулалтын эрчим хүч: 14.000 эВ

Исэлдэлтийн төлөв: 0

Электрон бүрхүүлийн тохиргоо:
1s2
2s2 2p6
3s2 3p6 3d10
4s2 4p6

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Криптон – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Криптон – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

EnvironmentalChemistry.com – Криптон

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Криптон". CIAAW. 2001.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ Krypton. encyclopedia.airliquide.com
↑ "Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements". CRC Хими, физикийн гарын авлага (85-р хэвлэл). Бока Ратон, Флорида: CRC Press. 2005.
↑ ^5.0 ^5.1 Загвар:RubberBible92nd
↑ Шуэнь-Чэнь Хуан, Роберт Д. Лэйн, Даниел А. Морган (2005). "Инерт хий". Кирк Отмерын химийн технологийн нэвтэрхий толь бичиг. Wiley. х. 343–383. doi:10.1002/0471238961.0701190508230114.a01.
↑ Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Лиде, Д. Р., ed. (2005). CRC Хими, физикийн гарын авлага (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.
↑ Патринани, Ц.; et al. (Particle Data Group) (2016). "Review of Particle Physics". Chinese Physics C. 40 (10) 100001. Bibcode:2016ChPhC..40j0001P. doi:10.1088/1674-1137/40/10/100001. See p. 768

[CIAAWкриптон-1] "Стандарт атомын жин: Криптон". CIAAW. 2001.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[3] Krypton. encyclopedia.airliquide.com

[4] "Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements". CRC Хими, физикийн гарын авлага (85-р хэвлэл). Бока Ратон, Флорида: CRC Press. 2005.

[b92-5] 5.0 ^5.1 Загвар:RubberBible92nd

[6] Шуэнь-Чэнь Хуан, Роберт Д. Лэйн, Даниел А. Морган (2005). "Инерт хий". Кирк Отмерын химийн технологийн нэвтэрхий толь бичиг. Wiley. х. 343–383. doi:10.1002/0471238961.0701190508230114.a01.

[Arblaster_2018-7] Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[8] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Лиде, Д. Р., ed. (2005). CRC Хими, физикийн гарын авлага (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[9] Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[NUBASE2020-10] Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

[Patrignani2016-11] Патринани, Ц.; et al. (Particle Data Group) (2016). "Review of Particle Physics". Chinese Physics C. 40 (10) 100001. Bibcode:2016ChPhC..40j0001P. doi:10.1088/1674-1137/40/10/100001. See p. 768

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]