Лити
 Бага иссэн литийн шинэхэн зүссэн дээж | |||||||||||||||||||||
| Лити | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дуудлага | /ˈɮitʰi/ | ||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | мөнгөлөг-цагаан | ||||||||||||||||||||
| Стандарт атомын жин Ar°(Li) | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Үелэх систем дэх Лити | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Атомын дугаар (Z) | 3 | ||||||||||||||||||||
| Бүлэг | 1-р бүлэг: устөрөгч ба шүлтийн металлууд | ||||||||||||||||||||
| Үе | 2-р үе | ||||||||||||||||||||
| Блок | s-блок | ||||||||||||||||||||
| Электрон байгуулалт | [He] 2s1 | ||||||||||||||||||||
| Давхарга бүрт | 2, 1 | ||||||||||||||||||||
| Физик шинж чанарууд | |||||||||||||||||||||
| Төлөв | хатуу | ||||||||||||||||||||
| Хайлах температур | 453.65 K (180.50 °C, 356.90 °F) | ||||||||||||||||||||
| Буцлах температур | 1617 K (1344 °C, 2451 °F) | ||||||||||||||||||||
| Нягт (20° C) | 0.5334 г/см3[3] | ||||||||||||||||||||
| шингэн үед (х.т.) | 0.512 г/см3 | ||||||||||||||||||||
| Критик цэг | 3220 K, 67 МПа (хэт туйлширсан) | ||||||||||||||||||||
| Хайлах энтальп | 3.00 кЖ/моль | ||||||||||||||||||||
| Уурших энтальп | 136 кЖ/моль | ||||||||||||||||||||
| Хувийн дулаан шингээлт | 24.860 Ж/(моль·K) | ||||||||||||||||||||
Уурын даралт
| |||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар | |||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн зэрэг | нийтлэг: +1 −1[4] | ||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | Полингийн шаталбар: 0.98 | ||||||||||||||||||||
| Ионжилтын энерги |
| ||||||||||||||||||||
| Атомын радиус | эмпирик: 152 пм | ||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 128±7 пм | ||||||||||||||||||||
| Ван дер Ваальсийн радиус | 182 пм | ||||||||||||||||||||
_NIST_ASD_emission_spectrum.png) | |||||||||||||||||||||
| Бусад шинж чанарууд | |||||||||||||||||||||
| Байгалийн тархац | анхдагч | ||||||||||||||||||||
| Талст бүтэц | бие-төвтэй куб (бтк) (cI2) | ||||||||||||||||||||
| Торны тогтмол |  | ||||||||||||||||||||
| Дулааны тэлэлт | 46.56×10−6/K (20 °C)[3] | ||||||||||||||||||||
| Дулаан дамжуулалт | 84.8 Вт/(м⋅K) | ||||||||||||||||||||
| Цахилгаан эсэргүүцэл | 92.8 nΩ⋅м (20 °C) | ||||||||||||||||||||
| Соронзон чанар | парасоронзон | ||||||||||||||||||||
| Моляр соронзон мэдрэмж | +14.2×10−6 см3/моль (298 K)[5] | ||||||||||||||||||||
| Юнгийн модуль | 4.9 ГПа | ||||||||||||||||||||
| Хөдөлгөх модуль | 4.2 ГПа | ||||||||||||||||||||
| Эзлэхүүний модуль | 11 ГПа | ||||||||||||||||||||
| Дууны хурд нимгэн саваа | 6000 м/с (20 °C) | ||||||||||||||||||||
| Моосын хатуулаг | 0.6 | ||||||||||||||||||||
| Бринеллийн хатуулаг | 5 МПа | ||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7439-93-2 | ||||||||||||||||||||
| Түүх | |||||||||||||||||||||
| Нэрийн үүсэл | Грекийн λιθoς, чулуу гэсэн үгнээс гаралтай | ||||||||||||||||||||
| Нээсэн | Иоганн Аугуст Арфведсон (1817) | ||||||||||||||||||||
| Анх ялгасан | Уилям Томас Брэнд (1821) | ||||||||||||||||||||
| Хамгийн тогвортой изотопууд | |||||||||||||||||||||
6Li-д шавхагдсан дээжийн өргөн тархалтаас болж арилжааны дээжүүдэд мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гардаг. | |||||||||||||||||||||
Лити (химийн тэмдэглэл— Li, латин. Lithium) нь өнгөлөг цагаан өнгөтэй металл, хувийн жин нь 0.53 г/см³, хайлах температур нь 180.54 °С, буцлах температур нь 1330 °С. Хар тугалганаас зөөлөн бөгөөд давтагдах, сунахдаа сайн, хэд хэдэн металлуудтай хамт хайлш хийдэг.
Хүчилтөрөгч, устөрөгч, азот, фосфор, хүхэртэй нэгдэхдээ амархан. Хэт хөнгөн, бат бөх, зэврэлтэд тэсвэртэй, халуун тэсвэрлэдэг хайлшууд хийхэд хөнгөн цагаан, магни, бериллийн хамт хэрэглэдэг бөгөөд ийм хайлшаар пуужингийн эд анги хийдэг. Лити, түүний нэгдлийг цөмийн физик, агаарын кондиционарт ашигладаг.
Металл лити, түүний нэгдлүүд нь пуужин, дуунаас хурдан онгоц, усан доогуур шумбагч онгоцны тусгай түлшний үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэг болдог.
Лити, түүний нэгдлүүдийг нисэх хүчин, сансар судлал, хар ба өнгөт металлург, цөмийн энерги, шил ба керамик эдлэлийн үйлдвэр, агааржуулалтын систем, мөн хими ба нефтийн үйлдвэрт өргөн хэрэглэнэ.
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "Стандарт атомын жин: Лити". CIAAW. 2009.
- ↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
- ↑ Li(–1) хийн төлөвд ажиглагдсан; дэлгэрэнгүйг: Р. А. Слоун; Х. М. Лөүв (1947). "Surface Formation of Lithium Negative Ions". Nature (Англи хэлээр). 159 (4035): 302–303. Bibcode:1947Natur.159..302S. doi:10.1038/159302a0.
- ↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
- ↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.
Энэ нуклидын тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.
Энэ электроникийн тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.