Лантан

Лантан, ₅₇La
Лантан
Дуудлага	/ɮanˈtʰɑːn/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
Стандарт атомын жин Ar°(La)
	138.90547±0.00007; 138.91±0.01 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Лантан
	бари ← лантан → цери
Атомын дугаар (Z)	57
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 5d1 6s2
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 18, 9, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1193 K (920 °C, 1688 °F)
Буцлах температур	3737 K (3464 °C, 6267 °F)
Нягт (20° C)	6.145 г/см3
шингэн үед (х.т.)	5.94 г/см3
Хайлах энтальп	6.20 кЖ/моль
Уурших энтальп	400 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	27.11 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3; 0, +1, +2
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.10
Ионжилтын энерги	1-р: 538.1 кЖ/моль ; 2-р: 1067 кЖ/моль ; 3-р: 1850.3 кЖ/моль ; ;
Атомын радиус	эмпирик: 187 пм
Ковалент радиус	207±8 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудлантан элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	α хэлбэр: давхар гексагонал нягт бүтэцтэй (дгнб) (hP4)
Торны тогтмолууд	a = 0.37742 нм; c = 1.2171 нм (20 °C)
Дулааны тэлэлт	5.1×10−6/K (20 °C)
Дулаан дамжуулалт	13.4 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	α, poly: 615 nΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	парасоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	+118.0×10−6 см3/моль (298 K)
Юнгийн модуль	α form: 36.6 ГПа
Хөдөлгөх модуль	α form: 14.3 ГПа
Эзлэхүүний модуль	α form: 27.9 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2475 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	α form: 0.280
Моосын хатуулаг	2.5
Викерсийн хатуулаг	360–1750 МПа
Бринеллийн хатуулаг	350–400 МПа
CAS дугаар	7439-91-0
Түүх
Нэрийн үүсэл	Церитэд 'нуугддаг' тул Грек λανθάνειν, "далд хэвтэх" утгатай үгнээс
Нээсэн	Карл Густав Мосандер (1838)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
β−	138Ce
	Ангилал: Лантан; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Лантан [lanˈtaːn] нь дэс дугаар 57, La тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Лантан нь шилжилтийн металлуудад болон газрын ховор элементүүдийн тоонд багтдаг, үелэх системийн 6-р үе, гуравдугаар хажуугийн бүлэг буюу 3-р IUPAC-бүлэг эсвэл скандигийн бүлэгт байрлана. Ихэнхдээ лантаноидын бүлэгт оруулдаг ч, лантаноидын бүлгийн элементүүдээс f-давхраандаа электронгүйгээрээ ялгаатай юм.

Түүх

Лантаныг (грекээр λανθάνειν, лантанейн, „далд байх“, „нуугдмал“) 1839 онд шведийн химич бөгөөд мэс засалч Карл Густав Мосандер анх нээжээ. Тэрбээр цэвэр церигийн нитрат гэж бодсон нэгдлээ задлан талстжуулсны дараагаар лантаны сульфатыг гаргаж авчээ.

Тархац

Лантан нь зөвхөн химийн нэгдлээр бусад лантаноидын хамт юм уу төрөл бүрийн эрдэст байна. Үүнд ихэвчлэн:

Монацит ((Ce, La, Th, Nd, Y)PO₄)
Бастнезит ((Ce, La, Y)CO₃F)

орно.

Гаргаж авах

Түүнийг дагалдагч нэгдлүүдээс нь ихээхэн ажиллагаа шаардах аргаар салгасны дараа оксидыг нь фторт устөрөгчөөр лантаны флоридыг гаргаж авна. Дараа нь түүнээ кальцитай нэгдэлд оруулахад кальцийн флорид үүсэн лантаныг ангижруулна. Ангижруулсан лантанаас кальцийн үлдэгдэл ба өөр бусад шаарыг вакуумд дахин хайлуулах аргаар ялгадаг.

Шинж чанар

Физик шинж чанар

Гялтганасан мөнгөлөг цагаан металл нь давтагддаг, пластик хэлбэржүүлэлтэнд ордог уян металл.

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Лантан – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Теллур – Викимедиа дуу дүрсний сан

Eintrag zu Lanthan. In: Römpp Online. Georg Thieme Verlag, abgerufen am 3. Januar 2015.

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Лантан". CIAAW. 2005.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017. and Arnold, Polly L.; Petrukhina, Marina A.; Bochenkov, Vladimir E.; Shabatina, Tatyana I.; Zagorskii, Vyacheslav V.; Cloke (2003-12-15). "Arene complexation of Sm, Eu, Tm and Yb atoms: a variable temperature spectroscopic investigation". Journal of Organometallic Chemistry. 688 (1–2): 49–55. doi:10.1016/j.jorganchem.2003.08.028.
↑ La(I), Pr(I), Tb(I), Tm(I), and Yb(I) have been observed in MB₈⁻ clusters; see Li, Wan-Lu; Chen, Teng-Teng; Chen, Wei-Jia; Li, Jun; Wang, Lai-Sheng (2021). "Monovalent lanthanide(I) in borozene complexes". Nature Communications. 12 (1): 6467. Bibcode:2021NatCo..12.6467L. doi:10.1038/s41467-021-26785-9. PMC 8578558. PMID 34753931.
↑ Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.
↑ Лиде, Д. R., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

Иш татахад гарсан алдаа: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found

[CIAAWлантан-1] "Стандарт атомын жин: Лантан". CIAAW. 2005.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[Arblaster_2018-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[Cloke1993-4] Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017. and Arnold, Polly L.; Petrukhina, Marina A.; Bochenkov, Vladimir E.; Shabatina, Tatyana I.; Zagorskii, Vyacheslav V.; Cloke (2003-12-15). "Arene complexation of Sm, Eu, Tm and Yb atoms: a variable temperature spectroscopic investigation". Journal of Organometallic Chemistry. 688 (1–2): 49–55. doi:10.1016/j.jorganchem.2003.08.028.

[LnI-5] La(I), Pr(I), Tb(I), Tm(I), and Yb(I) have been observed in MB₈⁻ clusters; see Li, Wan-Lu; Chen, Teng-Teng; Chen, Wei-Jia; Li, Jun; Wang, Lai-Sheng (2021). "Monovalent lanthanide(I) in borozene complexes". Nature Communications. 12 (1): 6467. Bibcode:2021NatCo..12.6467L. doi:10.1038/s41467-021-26785-9. PMC 8578558. PMID 34753931.

[GE28-6] Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.

[magnet-8] Лиде, Д. R., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[9] Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[NUBASE2020-10] Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[9]