Эрби

Эрби, ₆₈Er
Эрби
Дуудлага	/ˈeːrpi/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
Стандарт атомын жин Ar°(Er)
	167.259±0.003; 167.26±0.01 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Эрби
	гольми ← эрби → тули
Атомын дугаар (Z)	68
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 4f12 6s2
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 30, 8, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1802 K (1529 °C, 2784 °F)
Буцлах температур	3141 K (2868 °C, 5194 °F)
Нягт (20° C)	9.065 г/см3
шингэн үед (х.т.)	8.86 г/см3
Хайлах энтальп	19.90 кЖ/моль
Уурших энтальп	280 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	28.12 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3; 0, +2
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.24
Ионжилтын энерги	1-р: 589.3 кЖ/моль ; 2-р: 1150 кЖ/моль ; 3-р: 2194 кЖ/моль ; ;
Атомын радиус	эмпирик: 176 пм
Ковалент радиус	189±6 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудэрби элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	гексагонал нягт бүтэцтэй (гнб) (hP2)
Торны тогтмолууд	a = 355.93 пм; c = 558.49 пм (20 °C)
Дулааны тэлэлт	poly: 12.2 µм/(м⋅K) (ө.т.)
Дулаан дамжуулалт	14.5 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	poly: 0.860 µΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	300 K-д парасоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	+44300.00×10−6 см3/моль
Юнгийн модуль	69.9 ГПа
Хөдөлгөх модуль	28.3 ГПа
Эзлэхүүний модуль	44.4 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2830 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	0.237
Викерсийн хатуулаг	430–700 МПа
Бринеллийн хатуулаг	600–1070 МПа
CAS дугаар	7440-52-0
Түүх
Нэрийн үүсэл	Олборлож байсан Иттербю (Швед) уурхайн нэрээр
Нээсэн	Карл Густав Мосандер (1843)
Анх ялгасан	Вильгельм Клемм, Хайнрих Боммер (1934)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
	Ангилал: Эрби; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Эрби (Англи: Erbium; ) нь дэс дугаар 68, Er тэмдэглэгээтэй химийн элемент. Үелэх системд лантаноидын бүлэгт байрлах учир газрын ховор металлд тооцогдоно. Эрби нь Иттри, Терби, Иттерби зэрэг химийн элементүүдтэй адил түүнийг олборлосон Стокхольм дахь Иттербю уурхайн нэрээр нэрлэгдсэн аж.

Түүх

Эрбиг 1843 онд Карл Густав Мосандер нээжээ. Гэхдээ түүний цэвэр эрбийн оксид хэмээн үзсэн холимог нь эрби, сканди, гольми, тули, иттербийн оксидууд байсан аж. Цэвэр эрбийн оксидыг 1905 онд францын химич Жорж Урбэн болон америкийн химич Чарльз Жэймс нар гарган авсан байна.^[8]

Тархац

Эрби нь маш ховор металл (3,5 ppm)^[9] бөгөөд маш ховор металл бөгөөд байгальд цэврээрээ байдаггүй ихэнхдээ эрдсийн агууламжид буюу дан ялангуяа монацитэд ихээр агуулагдсан байдаг.^[10]

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Эрби – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Эрби – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Эрби". CIAAW. 1999.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ ^3.0 ^3.1 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017. and Arnold, Polly L.; Petrukhina, Marina A.; Bochenkov, Vladimir E.; Shabatina, Tatyana I.; Zagorskii, Vyacheslav V.; Cloke (2003-12-15). "Arene complexation of Sm, Eu, Tm and Yb atoms: a variable temperature spectroscopic investigation". Journal of Organometallic Chemistry. 688 (1–2): 49–55. doi:10.1016/j.jorganchem.2003.08.028.
↑ All the lanthanides, except Pm, in the +2 oxidation state have been observed in organometallic molecular complexes, see Lanthanides Topple Assumptions and Meyer, G. (2014). "All the Lanthanides Do It and Even Uranium Does Oxidation State +2". Angewandte Chemie International Edition. 53 (14): 3550–51. doi:10.1002/anie.201311325. PMID 24616202.. Additionally, all the lanthanides (La–Lu) form dihydrides (LnH₂), dicarbides (LnC₂), monosulfides (LnS), monoselenides (LnSe), and monotellurides (LnTe), but for most elements these compounds have Ln³⁺ ions with electrons delocalized into conduction bands, e. g. Ln³⁺(H⁻)₂(e⁻).
↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.
↑ Die Geschichte des Erbiums.
↑ David R. Lide (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. 90. Auflage. (Internet-Version: 2010), CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, Geophysics, Astronomy, and Acoustics; Abundance of Elements in the Earth’s Crust and in the Sea, S. 14-18.
↑ Gerd Hintermaier-Erhard: Alles ist Chemie! Die chemischen Elemente und wie wir sie nutzen. Dorling Kindersley Verlag, München 2017, ISBN 978-3-8310-3339-3.

[CIAAWэрби-1] "Стандарт атомын жин: Эрби". CIAAW. 1999.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[Arblaster_2018-3] 3.0 ^3.1 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[Cloke1993-4] Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017. and Arnold, Polly L.; Petrukhina, Marina A.; Bochenkov, Vladimir E.; Shabatina, Tatyana I.; Zagorskii, Vyacheslav V.; Cloke (2003-12-15). "Arene complexation of Sm, Eu, Tm and Yb atoms: a variable temperature spectroscopic investigation". Journal of Organometallic Chemistry. 688 (1–2): 49–55. doi:10.1016/j.jorganchem.2003.08.028.

[Lanthanides-5] All the lanthanides, except Pm, in the +2 oxidation state have been observed in organometallic molecular complexes, see Lanthanides Topple Assumptions and Meyer, G. (2014). "All the Lanthanides Do It and Even Uranium Does Oxidation State +2". Angewandte Chemie International Edition. 53 (14): 3550–51. doi:10.1002/anie.201311325. PMID 24616202.. Additionally, all the lanthanides (La–Lu) form dihydrides (LnH₂), dicarbides (LnC₂), monosulfides (LnS), monoselenides (LnSe), and monotellurides (LnTe), but for most elements these compounds have Ln³⁺ ions with electrons delocalized into conduction bands, e. g. Ln³⁺(H⁻)₂(e⁻).

[6] Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[NUBASE2020-7] Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

[8] Die Geschichte des Erbiums.

[9] David R. Lide (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. 90. Auflage. (Internet-Version: 2010), CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, Geophysics, Astronomy, and Acoustics; Abundance of Elements in the Earth’s Crust and in the Sea, S. 14-18.

[:0-10] Gerd Hintermaier-Erhard: Alles ist Chemie! Die chemischen Elemente und wie wir sie nutzen. Dorling Kindersley Verlag, München 2017, ISBN 978-3-8310-3339-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]