Бром

Бром, ₃₅Br

Тунгалаг шоо дотор шингэн ба хийн бром
Бром
Дуудлага	/proːm/
Гадаад байдал	улаан хүрэн шингэн
Стандарт атомын жин Ar°(Br)
	[79.901, 79.907] 79.904±0.003 (товчлогдсон)
Үелэх систем дэх Бром
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон Cl ↑ Br ↓  I  селени ← бром → криптон
Атомын дугаар (Z)	35
Бүлэг	17-р бүлэг (галоген)
Үе	4-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[Ar] 3d10 4s2 4p5
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 7
Физик шинж чанарууд
Төлөв	шингэн
Хайлах температур	(Br2) 265.8 K ​(−7.2 °C, ​19 °F)
Буцлах температур	(Br2) 332.0 K ​(58.8 °C, ​137.8 °F)
Нягт (т.т.)	Br2, шингэн: 3.1028 г/см3
Гурвалсан цэг	265.90 K, ​5.8 кПа
Критик цэг	588 K, 10.34 МПа
Хайлах энтальп	(Br2) 10.571 кЖ/моль
Уурших энтальп	(Br2) 29.96 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	(Br2) 75.69 Ж/(моль·K)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 185 201 220 244 276 332
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −1, +1, +3, +5 +2, +4, +7
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.96
Ионжилтын энерги	1-р: 1139.9 кЖ/моль 2-р: 2103 кЖ/моль 3-р: 3470 кЖ/моль
Атомын радиус	эмпирик: 120 пм
Ковалент радиус	120±3 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	185 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд бром элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​орторомб (oS8)
Торны тогтмолууд	a = 674.30 пм b = 466.85 пм c = 870.02 пм (гурвалсан цэгт: 269.60 K)
Дулаан дамжуулалт	0.122 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	7.8×1010 Ω⋅м (20 °C)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−56.4×10−6 см3/моль
Дууны хурд	206 м/с (20 °C)
CAS дугаар	7726-95-6
Түүх
Нэрийн үүсэл	Эртний Грек βρῶμος 'өмхий' гэсэн үгнээс
Нээсэн ба анх ялгасан	Антуан Жером Балар болон Карл Якоб Лёвих (1825)
Хамгийн тогвортой изотопууд
Гол изотопууд Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 75Br хиймэл 97 мин β+ 75Se 76Br хиймэл 16.2 ц β+ 76Se 77Br хиймэл 57.04 ц β+ 77Se 79Br 50.6% тогтвортой 80Br хиймэл 17.68 мин β− 80Kr β+ 80Se 80mBr хиймэл 4.4205 ц IT 80Br 81Br 49.4% тогтвортой 82Br хиймэл 35.282 ц β− 82Kr

Бром 1828 онд Францын залуу химич Антуан Жером Балард бромыг анх нээсэн. Энэ бол түүний анхны бие даасан ажил байсан бөгөөд шинэ химийн элементийг нээсэн гайхалтай үр дүн дагуулсан тохиолдол байсан юм. Тэнгисийн усыг ширгээн авсан давсны дундуур хлор нэвтрүүлэхэд уусмал нь хүрэн өнгөтэй болохыг Балард ажиглажээ. Орчин үеийн химич үүнийг хялбархан тайлбарлах бөгөөд бромыг хлор түрэн гаргаж байна.

$\mathrm {2\ KBr\ +\ Cl_{2}\longrightarrow Br_{2}\ +\ 2\ KCl}$

"Антуан Жером Балард"

Хувь заяаны тохиолоор Германы химич Юктис Либих Балардаас өмнө бромын уусмалыг барьж байсан бөгөөд түүнийг хлорын нэгдэл гэж андуурчээ. Өөрийнхөө алдаанд гутарсан Либих хожим нь хэлэхдээ “Балард бромыг нээгээгүй. Харин бром Балардыг нээсэн юм” хэмээн хэлжээ. Парисын шинжлэх ухааны комисс шинэ элементийг шалгаж үзээд түүний бусад галогенуудаас ялгагдах онцгой шинж чанараар түүний хурц, онцгүй үнэрийг тооцсон бөгөөд бром гэж нэрлэх нь зүйтэй гэж үзжээ. Элементийн нэр нь “бромос” “өмхий” гэсэн Грек үгнээс гаралтай. Дараа нь хүчиллэг орчинд тэнгисийн давстай пиролюзит $\mathrm {MnO_{2}}$ -тэй буцалгах замаар бромыг гарган авчээ.

$\mathrm {2\ NaBr\ +\ MnO_{2}\ +\ 2\ H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {\Delta T}}}$

$\mathrm {Br_{2}\ +\ MnSO_{4}\ +\ Na_{2}SO_{4}\ +\ 2\ H_{2}O}$

Бром усанд 20 хэмд 100мл усанд 3,6гр уусдаг ба органик уусгагчид уусдаг улаан хүрэн өнгөтэй (хайлах=-7, буцлах=59 градус) дэгдэмтгий шингэн бодис юм. Бромын уур их хортой. Бромын шарх хүчтэй өвдөх ба удаан эдгэнэ. Бром болон бромын ус арьсанд хүрвэл түлэгдсэн хэсгийг их хэмжээний усаар угааж, дараа нь бромыг саармагжуулдаг содын уусмалаар угаана.

$\mathrm {6\ NaHCO_{3}\ +3\ Br_{2}\longrightarrow NaBrO_{3}\ +\ 5\ NaBr+\ 6\ CO_{2}+\ 3\ H_{2}O}$

Бром нь бромт устөрөгчийн хүчлийн давсууд хэлбэрээр далай тэнгисийн усанд агуулагддаг. Түүнийг зарим замаг, тэнгисийн уснаас олборлодог. Үүний тулд тэнгисийн усыг хлороор боловсруулан харин ялгарсан бромыг агаараар үлээн гарган авдаг. Бромын нэгдлүүдийг фото зураг, эмийн үйлдвэр, эмнэлэгт хэрэглэдэг. (Мөнгөний бромид $\mathrm {AgBr}$ нь гэрэлд мэдрэмтгий бодис учраас гэрэлд гаргавал мөнгө, бром болон задардаг.) Бромын уламжлал нь тайвшруулах үйлчилгээтэй. (Каливи бромид, бромт камфор гэх мэт.)

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Бром – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

 Commons: Бром – Викимедиа дуу дүрсний сан