Устөрөгч

Устөрөгч, ₁H
	Плазм төлөв дэх нил ягаан туяа
Устөрөгч
Дуудлага	/ˈʊstʰɵrɵktʃʰ/
Гадаад байдал	Өнгөгүй хий
Стандарт атомын жин Ar°(H)
	[1.00784, 1.00811]; 1.0080±0.0002 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Устөрөгч
	(байхгүй) ← устөрөгч → гели
Атомын дугаар (Z)	1
Бүлэг	1-р бүлэг: устөрөгч ба шүлтийн металлууд
Үе	1-р үе
Блок	s-блок
Электрон байгуулалт	1s1
Давхарга бүрт	1
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хий
Хайлах температур	(H2) 13.99 K (−259.16 °C, −434.49 °F)
Буцлах температур	(H2) 20.271 K (−252.879 °C, −423.182 °F)
Нягт (СТД-д)	0.08988 г/Л
шингэн үед (х.т.)	0.07 г/см3 (хатуу: 0.0763 г/см3)
шингэн үед (б.т.)	0.07099 г/см3
Гурвалсан цэг	13.8033 K, 7.041 кПа
Критик цэг	32.938 K, 1.2858 МПа
Хайлах энтальп	(H2) 0.117 кЖ/моль
Уурших энтальп	(H2) 0.904 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	(H2) 28.836 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −1, +1;
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.20
Ионжилтын энерги	1-р: 1312.0 кЖ/моль ; ;
Ковалент радиус	31±5 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	120 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудустөрөгч элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	гексагонал (hP4)
Торны тогтмолууд	a = 378.97 пм; c = 618.31 пм (гурвалсан цэгт)
Дулаан дамжуулалт	0.1805 Вт/(м⋅K)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−3.98×10−6 см3/моль (298 K)
Дууны хурд	1310 м/с (хий, 27 °C)
CAS дугаар	12385-13-6 ; 1333-74-0 (H2)
Түүх
Нэрийн үүсэл	грекээр "ус үүсгэгч" гэсэн утгатай
Нээсэн ба анх ялгасан	Хенри Кавендиш (1766)
Нэр өгсөн	Антуан Лавуазье (1783)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
	Ангилал: Устөрөгч; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Устөрөгч нь Н гэж тэмдэглэгддэг (Грек: 'υδορе - ус), атомын дугаар нь 1 болох металл бус химийн элемент.

Хэвийн нөхцөлд өнгө, үнэргүй. Атом жин нь 1.00794 гр/моль, хамгийн хөнгөн, орчлон ертөнц дээрх хамгийн өргөн тархалттай химийн элемент.

устөрөгчийн спектрийн туршилт

Дэлхий дээр устөрөгч дангаараа маш ховор, үйлдвэрлэлийн нөхцөлд метанаас ялгаж авна. Устөрөгч нь 3 янз байдаг ба цөм нь 1 протоноос тогтсоныг зүгээр устөрөгч гэх ба харин 1 протон, 1 нейтроноос тогтсоныг дейтерий гэнэ. Харин 1 протон, 2 нейтроноос тогтсоныг тритий гэдэг. Атомыг нь нэрлэхдээ устөрөгч, дейтон, тритон гэж тус тус нэрлэдэг.

Цахим холбоос

Commons: Устөрөгч – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Устөрөгч". CIAAW. 2009.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ Виберг, Эгон; Виберг, Нилс; Холлеман, Арнольд Фредерик (2001). Органик бус хими. Academic Press. х. 240. ISBN 978-0123526519.
↑ Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ Лиде, Д.Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86th хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 978-0-8493-0486-6.
↑ Вест, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 978-0-8493-0464-4.
↑ ^7.0 ^7.1 Мищковец, Павел (April 2023). "Name game: The naming history of the chemical elements—part 1—from antiquity till the end of 18th century". Foundations of Chemistry. 25 (1): 29–51. doi:10.1007/s10698-022-09448-5.
↑ Ствертка, Альберт (1996). A Guide to the Elements. Оксфордын их сургуулийн хэвлэл. х. 16–21. ISBN 978-0-19-508083-4.
↑ Эмсли, Жон (2001). Nature's Building Blocks. Оксфорд: Оксфордын их сургуулийн хэвлэл. х. 183–191. ISBN 978-0-19-850341-5.
↑ "Устөрөгч", Ван Нострандын Химийн нэвтэрхий толь бичиг, Wylie-Interscience, 2005, ISBN 978-0-471-61525-5

Энэ нуклидын тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.

[CIAAWустөрөгч-1] "Стандарт атомын жин: Устөрөгч". CIAAW. 2009.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[3] Виберг, Эгон; Виберг, Нилс; Холлеман, Арнольд Фредерик (2001). Органик бус хими. Academic Press. х. 240. ISBN 978-0123526519.

[Arblaster_2018-4] Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[5] Лиде, Д.Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86th хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 978-0-8493-0486-6.

[6] Вест, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 978-0-8493-0464-4.

[Miskowiec2023-7] 7.0 ^7.1 Мищковец, Павел (April 2023). "Name game: The naming history of the chemical elements—part 1—from antiquity till the end of 18th century". Foundations of Chemistry. 25 (1): 29–51. doi:10.1007/s10698-022-09448-5.

[Stwertka-8] Ствертка, Альберт (1996). A Guide to the Elements. Оксфордын их сургуулийн хэвлэл. х. 16–21. ISBN 978-0-19-508083-4.

[nbb-9] Эмсли, Жон (2001). Nature's Building Blocks. Оксфорд: Оксфордын их сургуулийн хэвлэл. х. 183–191. ISBN 978-0-19-850341-5.

[Nostrand-10] "Устөрөгч", Ван Нострандын Химийн нэвтэрхий толь бичиг, Wylie-Interscience, 2005, ISBN 978-0-471-61525-5

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[8]