Jump to content

Бор (химийн элемент)

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Бор, 5B
Шилэн аяганд гялалзсан саарал металлын жижиг чипс
бор (β-ромбоэдр)[1]
Бор
Дуудлага/ˈpɔr/
Аллотропуудα-, β-ромбоэдр, β-тетрагональ (болон бусад)
Гадаад байдалхар-бор
Стандарт атомын жин Ar°(B)
Үелэх систем дэх Бор
Устөрөгч Гели
Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон
Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон
Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон
Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон
Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон
Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон
–
↑
B
↓
Al
берилли ← бор → нүүрстөрөгч
Атомын дугаар (Z)5
Бүлэг13-р бүлэг (борын бүлэг)
Үе2-р үе
Блок  p-блок
Электрон байгуулалт[He] 2s2 2p1
Давхарга бүрт2, 3
Физик шинж чанарууд
Төлөвхатуу
Хайлах температур2349 K ​(2076 °C, ​3769 °F)
Буцлах температур4200 K ​(3927 °C, ​7101 °F)
Нягт шингэн үед (х.т.)2.08 г/см3
Хайлах энтальп50.2 кЖ/моль
Уурших энтальп508 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт11.087 Ж/(моль·K)
Уурын даралт
P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к
T (K) 2348 2562 2822 3141 3545 4072
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэгнийтлэг: +3
−5,[4] −1,[5] 0,[6] +1,[7][8] +2[7]
Цахилгаан сөрөг чанарПолингийн шаталбар: 2.04
Ионжилтын энерги
  • 1-р: 800.6 кЖ/моль
  • 2-р: 2427.1 кЖ/моль
  • 3-р: 3659.7 кЖ/моль
  • (илүү үзэх)
Атомын радиусэмпирик: 90 пм
Ковалент радиус84±3 пм
Ван дер Ваальсийн радиус192 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд
бор элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархацанхдагч
Талст бүтэц ​ромбогидрал
Rhombohedral crystal structure for бор
Дулааны тэлэлтβ хэлбэр: 5–7 µм/(м⋅K) (25 °C)[9]
Дулаан дамжуулалт27.4 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл~106 Ω⋅м (20 °C)
Соронзон чанардисоронзон[10]
Моляр соронзон мэдрэмж−6.7×10−6 см3/моль[10]
Дууны хурд нимгэн саваа16,200 м/с (20 °C)
Моосын хатуулаг~9.5
CAS дугаар7440-42-8
Түүх
Нэрийн үүсэлтусгаарлаж авсан тунсаагийн англи нэрээс; Анхнаасаа араб хэлээс بَوْرَق (bawraq)
НээсэнЖозеф Луи Гей-Люссак болон Луи Жак Тенар[11] (1808 оны 6 сарын 30)
Анх ялгасанХемфри Дэви[12] (1808 оны 7 сарын 9)
Хамгийн тогвортой изотопууд
Гол изотопууд Задрал
дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн
8B хиймэл 771.9 ms β+ 8Be
10B [18.9%, 20.4%] тогтвортой
11B [79.6%, 81.1%] тогтвортой
 Ангилал: Бор
үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Бор нь химийн элемент бөгөөд түүнийг тэмдэглэх олон улсын химийн тэмдэг "B", атомын дугаар нь 5 юм. Үелэх системийн 3-р үндсэн бүлэг буюу өөрөөр үелэх системийн 13-р бүлэг, борын бүлэг, мөн түүнчлэн 2-р үеийн элемент юм. Энэхүү ховор хагас металл нь хүчилтөрөгчийн нэгдлээр борын оксид болон кермит-д ихээр хуримтлагдан байгальд оршино.

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
Wiktionary
Wiktionary
 Wiktionary: Бор (химийн элемент) – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу
 Commons: Бор – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Van Setten гэх мэт. 2007, х. 2460–1
  2. ↑ "Стандарт атомын жин: Бор". CIAAW. 2009.
  3. ↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
  4. ↑ B(−5) нь Al3BC-д ажиглагдсан, дэлгэрэнгүйг: Шрөдер, Мелани. "Eigenschaften von borreichen Boriden und Scandium-Aluminium-Oxid-Carbiden" (Герман хэлээр). х. 139.
  5. ↑ B(−1) нь магнийн диборидад (MgB2) ажиглагдсан, дэлгэрэнгүйг: Килер, Жеймс; Уотерс, Питер (2014). Chemical Structure and Reactivity: An Integrated Approach. Оксфордын их сургуулийн хэвлэл. ISBN 9780199604135.
  6. ↑ Брауншвайг, Х.; Дьюхерст, Р. Д.; Хаммонд, К.; Мис, Ж.; Радаки, К.; Варгас, А. (2012). "Ambient-Temperature Isolation of a Compound with a Boron-Boron Triple Bond". Science. 336 (6087): 1420–2. Bibcode:2012Sci...336.1420B. doi:10.1126/science.1221138. PMID 22700924. S2CID 206540959.
  7. ↑ 7.0 7.1 Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.
  8. ↑ Жан, К.К.; Гуо, Б.; Браун, В.; Дулик, М.; Бернат, П.Ф. (1995). "Infrared Emission Spectroscopy of BF and AIF" (PDF). J. Molecular Spectroscopy. 170 (1): 82. Bibcode:1995JMoSp.170...82Z. doi:10.1006/jmsp.1995.1058.
  9. ↑ Холкомб Жр, C. E.; Смит, Д. Д.; Лорк, Ж. Д.; Дүэрлэсэн, В. К.; Карпентер; Д. А. (1973). "Physical-Chemical Properties of beta-Rhombohedral Boron". High Temp. Sci. 5 (5): 349–57.
  10. ↑ 10.0 10.1 Хейнс, Уильям М., ed. (2016). CRC хими, физикийн гарын авлага (97-р хэвлэл). CRC Press. х. 4.127. ISBN 9781498754293.
  11. ↑ Гей-Люссак, Ж.Л.; Тенар, Л.Ж. (1808). "Sur la décomposition et la recomposition de l'acide boracique". Annales de chimie. 68: 169–174.
  12. ↑ Дэви Х (1809). "An account of some new analytical researches on the nature of certain bodies, particularly the alkalies, phosphorus, sulphur, carbonaceous matter, and the acids hitherto undecomposed: with some general observations on chemical theory". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 99: 39–104. doi:10.1098/rstl.1809.0005.
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Бор_(химийн_элемент)&oldid=828903"-с авсан