Сурьма

Сурьма, ₅₁Sb
Сурьма
Дуудлага	/sʊrʲma/
Гадаад байдал	мөнгөлөг гялалзсан саарал
Стандарт атомын жин Ar°(Sb)
	121.760±0.001; 121.76±0.01 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Сурьма
	цагаан тугалга ← сурьма → теллур
Атомын дугаар (Z)	51
Бүлэг	15-р бүлэг (пниктоген)
Үе	5-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[Kr] 4d10 5s2 5p3
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 18, 5
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	903.78 K (630.63 °C, 1167.13 °F)
Буцлах температур	1908 K (1635 °C, 2975 °F)
Нягт (20° C)	6.694 г/см3
шингэн үед (х.т.)	6.53 г/см3
Хайлах энтальп	19.79 кЖ/моль
Уурших энтальп	193.43 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	25.23 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −3, +3, +5; −2, −1, 0, +1, +2, +4
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.05
Ионжилтын энерги	1-р: 834 кЖ/моль ; 2-р: 1594.9 кЖ/моль ; 3-р: 2440 кЖ/моль ; (илүү үзэх) ;
Атомын радиус	эмпирик: 140 пм
Ковалент радиус	139±5 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	206 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудсурьма элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	ромбогидрал (hR2)
Торны тогтмолууд	a = 0.45066 нм; α = 57.112°; ah = 0.43084 нм; ch = 1.12736 нм (20 °C)
Дулааны тэлэлт	11.04×10−6/K (20 °C)
Дулаан дамжуулалт	24.4 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	417 nΩ⋅м (20 °C)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−99.0×10−6 см3/моль
Юнгийн модуль	55 ГПа
Хөдөлгөх модуль	20 ГПа
Эзлэхүүний модуль	42 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	3420 м/с (20 °C)
Моосын хатуулаг	3.0
Бринеллийн хатуулаг	294–384 МПа
CAS дугаар	7440-36-0
Түүх
Нээсэн	Арабын алхимичид (МЭ 815 оноос өмнө)
Тэмдэг	"Sb": Латин stibium 'стибнит' үгнээс
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
	Ангилал: Сурьма; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Сурьма нь олон нэртэй. Сурьма гэдэг үг нь турк гаралтай үг бөгөөд түрхэц гэсэн утгатай. Сурьмагийн гялтгануурын гялалзсан хар нунтаг болох сурьмагийн (III) сульфид Sb₂S₃-г МЭӨ II мянган жилийн хавьцаа нүүр будахад хэрэглэж байсан байна. Стибиумыг (Сурьмагийн химийн хэллэг) анх том Плини хэрэглэж байжээ. Сурьма нь амархан бутардаг, мөнгөлөг цагаан өнгөтэй, металл гялгатай, цахилгаан дамжуулдаг, 631 градуст хайлдаг, 1635 хэмд буцалдаг бодис юм. Сурьмаг агаарт халаахад шатаж оксид Sb₂O₃-г үүсгэдэг. Арвисхимичид сурьмагийн нэгдлүүдийг идэвхтэй судалсан. Арвисхимич Василий Валентин XV-XVI зуунд анх удаа сурьмагийн хуурмаг болон түүний бусад давсуудаас (SbCl₃ г.м)-г гарган авсан байдаг^[12]

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Сурьма – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Сурьма – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Сурьма". CIAAW. 1993.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ ^4.0 ^4.1 Sb(−2) and Sb(−1) has been observed in [Sb₂]⁴⁻ and ¹_∞[Sb_n]ⁿ⁻, respectively; see Boss, Michael; Petri, Denis; Pickhard, Frank; Zönnchen, Peter; Röhr, Caroline (2005). "Neue Barium-Antimonid-Oxide mit den Zintl-Ionen [Sb]³⁻, [Sb₂]⁴⁻ und ¹_∞[Sb_n]ⁿ⁻ / New Barium Antimonide Oxides containing Zintl Ions [Sb]³⁻, [Sb₂]⁴⁻ and ¹_∞[Sb_n]ⁿ⁻". Zeitschrift für Anorganische und Allgemeine Chemie (Герман хэлээр). 631 (6–7): 1181–1190. doi:10.1002/zaac.200400546.
↑ Anastas Sidiropoulos (2019). "Studies of N-heterocyclic Carbene (NHC) Complexes of the Main Group Elements". х. 39. doi:10.4225/03/5B0F4BDF98F60. S2CID 132399530.
↑ Sb(I) has been observed in organoantimony compounds; see Šimon, Petr; de Proft, Frank; Jambor, Roman; Růžička, Aleš; Dostál, Libor (2010). "Monomeric Organoantimony(I) and Organobismuth(I) Compounds Stabilized by an NCN Chelating Ligand: Syntheses and Structures". Angewandte Chemie International Edition. 49 (32): 5468–5471. doi:10.1002/anie.201002209. PMID 20602393.
↑ Sb(+2) has been observed in distibines, see Patai, Saul, ed. (1994). The Chemistry of Organic Arsenic, Antimony, and Bismuth Compounds. Chemistry of Functional Groups. Chichester, UK: Wiley. х. 442. doi:10.1002/0470023473. ISBN 047193044X.
↑ Sb(IV) has been observed in [SbCl₆]²⁻, see Nobuyoshi Shinohara; Masaaki Ohsima (2000). "Production of Sb(IV) Chloro Complex by Flash Photolysis of the Corresponding Sb(III) and Sb(V) Complexes in CH3CN and CHCl3". Bulletin of the Chemical Society of Japan. 73 (7): 1599–1604. doi:10.1246/bcsj.73.1599.
↑ Лиде, Д. Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.
↑ www.chemitem.blogspot.de

Иш татахад гарсан алдаа: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found

[CIAAWсурьма-1] "Стандарт атомын жин: Сурьма". CIAAW. 1993.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[Arblaster_2018-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[sbanion-4] 4.0 ^4.1 Sb(−2) and Sb(−1) has been observed in [Sb₂]⁴⁻ and ¹_∞[Sb_n]ⁿ⁻, respectively; see Boss, Michael; Petri, Denis; Pickhard, Frank; Zönnchen, Peter; Röhr, Caroline (2005). "Neue Barium-Antimonid-Oxide mit den Zintl-Ionen [Sb]³⁻, [Sb₂]⁴⁻ und ¹_∞[Sb_n]ⁿ⁻ / New Barium Antimonide Oxides containing Zintl Ions [Sb]³⁻, [Sb₂]⁴⁻ and ¹_∞[Sb_n]ⁿ⁻". Zeitschrift für Anorganische und Allgemeine Chemie (Герман хэлээр). 631 (6–7): 1181–1190. doi:10.1002/zaac.200400546.

[5] Anastas Sidiropoulos (2019). "Studies of N-heterocyclic Carbene (NHC) Complexes of the Main Group Elements". х. 39. doi:10.4225/03/5B0F4BDF98F60. S2CID 132399530.

[6] Sb(I) has been observed in organoantimony compounds; see Šimon, Petr; de Proft, Frank; Jambor, Roman; Růžička, Aleš; Dostál, Libor (2010). "Monomeric Organoantimony(I) and Organobismuth(I) Compounds Stabilized by an NCN Chelating Ligand: Syntheses and Structures". Angewandte Chemie International Edition. 49 (32): 5468–5471. doi:10.1002/anie.201002209. PMID 20602393.

[7] Sb(+2) has been observed in distibines, see Patai, Saul, ed. (1994). The Chemistry of Organic Arsenic, Antimony, and Bismuth Compounds. Chemistry of Functional Groups. Chichester, UK: Wiley. х. 442. doi:10.1002/0470023473. ISBN 047193044X.

[8] Sb(IV) has been observed in [SbCl₆]²⁻, see Nobuyoshi Shinohara; Masaaki Ohsima (2000). "Production of Sb(IV) Chloro Complex by Flash Photolysis of the Corresponding Sb(III) and Sb(V) Complexes in CH3CN and CHCl3". Bulletin of the Chemical Society of Japan. 73 (7): 1599–1604. doi:10.1246/bcsj.73.1599.

[10] Лиде, Д. Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[11] Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[NUBASE2020-12] Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

[13] www.chemitem.blogspot.de

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]