Хлор

Хлор, ₁₇Cl
Хлор
Дуудлага	/xɔɮɔːr/
Гадаад байдал	бүдэг шаргал ногоон хий
Стандарт атомын жин Ar°(Cl)
	[35.446, 35.457]; 35.45±0.01 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Хлор
	хүхэр ← хлор → аргон
Атомын дугаар (Z)	17
Бүлэг	17-р бүлэг (галоген)
Үе	3-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[Ne] 3s2 3p5
Давхарга бүрт	2, 8, 7
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хий
Хайлах температур	(Cl2) 171.6 K (−101.5 °C, −150.7 °F)
Буцлах температур	(Cl2) 239.11 K (−34.04 °C, −29.27 °F)
Нягт (СТД-д)	3.2 г/Л
шингэн үед (б.т.)	1.5625 г/см3
Гурвалсан цэг	172.22 K, 1.392 кПа
Критик цэг	416.9 K, 7.991 МПа
Хайлах энтальп	(Cl2) 6.406 кЖ/моль
Уурших энтальп	(Cl2) 20.41 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	(Cl2); 33.949 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −1, +1, +3, +5, +7; +2, +4, +6
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 3.16
Ионжилтын энерги	1-р: 1251.2 кЖ/моль ; 2-р: 2298 кЖ/моль ; 3-р: 3822 кЖ/моль ; (илүү үзэх) ;
Ковалент радиус	102±4 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	175 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудхлор элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	орторомб (oS8)
Торны тогтмолууд	a = 630.80 пм; b = 455.83 пм; c = 815.49 пм (гурвалсан цэг)
Дулаан дамжуулалт	8.9X10-3 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	>10 Ω⋅м (20 °C)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−40.5×10−6 см3/моль
Дууны хурд	206 м/с (хий, 0 °C)
CAS дугаар	Cl2: 7782-50-5
Түүх
Нэрийн үүсэл	Эртний Грекийн χλωρός ("цайвар ногоон") үгээр
Нээсэн ба анх ялгасан	Карл Вильхелм Шееле (1774)
Химийн элемент болохыг тогтоосон	Хемфри Дэви (1808)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
ε	36S
	Ангилал: Хлор; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Хлор нь Cl тэмдэг, 17 атомын дугаар бүхий химийн элемент ба үелэх системийн 3 дугаар үе, VIIA бүлэгт байрлана. Хлор нь галоген бөгөөд галогений эгнээнд фтор ба бромын дунд байрлах ба эдгээр элементүүдийн завсрын шинж чанарыг үзүүлнэ. Хлор нь тасалгааны температурт цайвар ногоон өнгийн хий. Хлор нь онцгой идэвхтэй элемент ба хүчтэй исэлдүүлэгч. Элементүүд дотроос, электрон нийлүүлэх энергиэрээ нэгд, цахилгаан сөрөг чанараараа хүчилтөрөгч ба фторын дараа гуравт ордог.

Шинж чанар

Хлор нь хурц үнэртэй, хортой, агаараас сийрэг хий. Будгийн өнгийг цайруулдаг. Ихэнх металтай эрчимтэй урвалд орно. Усанд сайн уусдаг. Хлор химийн өндөр идэвхтэй, хүчтэй исэлдүүлэгч. Хлорыг лаборторид, өндөр концентрацитай давсны хүчлийг, манганы(VI) оксидоор (Mn O₂) исэлдүүлэн гарган авдаг.

Хэрэглээ

Хлорид ион ихэдвэл усны амт чанарт өөрчлөлт орох бөгөөд унд ахуйн хэрэглэж байгаа тохиолдолд амны цангаа тайлахгүй, амьд биеийн давсны солилцоо алдагдах сөрөг нөлөөтэй.

Бусад галогенуудаас хамгийн өргөн хэрэглэгддэг нь хлор. Дан байдалтай хлор өөрөө маш бага хэрэгцээтэй хэдий ч түүний нэгдлүүд хөдөө аж ахуй, эмнэлэг, үйлдвэрлэлд маш чухал ач холбогдолтой. Дан байдалтай хлорын чухал хэрэгцээ нь:

Ундааны савыг ариутгах
Эд зүйлсийг ариутгах
Хлорыг устай бага зэрэг хольж усанд байгаа хортой нянг устгадаг ба энэ нь хүний биед хор хөнөөл учруулдаггүй.

Биологийн үүрэг

Хлорид анион нь бодисын солилцоонд шаардлагатай амин чухал эрдэс тэжээл юм. Хлор нь ходоодонд давсны хүчил үүсэхэд болон эсийн шахуургын үүргийг гүйцэтгэдэг.^[10] Хүнсний үндсэн эх үүсвэр нь хоолны давс (NaCl). Цусан дахь хлоридын хэмжээ хэвийнхээс их эсвэл бага байх нь электролитийн тэнцвэргүйжилийн илрэл юм. Гипохлореми буюу хлорын багадалт (дутагдал) нь ховор тохиолдох ба өөр гажуудлын шалтгаантайгаар илэрдэг. Жишээ нь зарим тохиолдолд гиповентиляцийн гаралтэй байдаг.^[11] Гиперхлореми буюу хлорын ихдэлт нь ихэвчлэн ямар нэг шинж тэмдэг өгдөггүй.

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Хлор – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Хлор – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Хлор". CIAAW. 2009.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ Chlorine, Gas Encyclopaedia, Air Liquide
↑ Амброуз, Д; Холл, Д.Ж; Ли, Д.А; Льюис, Г.Б; Мэш, Ц.Ж (1979). "The vapour pressure of chlorine". The Journal of Chemical Thermodynamics. 11: 1089–1094. doi:10.1016/0021-9614(79)90139-3.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.
↑ Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th хэвлэл). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.
↑ "Blood (Serum) Chloride Level Test". Эх хувилбараас архивласан: 31 March 2009. Татаж авсан: 30 April 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
↑ Lavie CJ, Crocker EF, Key KJ, Ferguson TG (October 1986). "Marked hypochloremic metabolic alkalosis with severe compensatory hypoventilation". South. Med. J. 79 (10): 1296–9. doi:10.1097/00007611-198610000-00025. PMID 3764530.

[CIAAWхлор-1] "Стандарт атомын жин: Хлор". CIAAW. 2009.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[3] Chlorine, Gas Encyclopaedia, Air Liquide

[4] Амброуз, Д; Холл, Д.Ж; Ли, Д.А; Льюис, Г.Б; Мэш, Ц.Ж (1979). "The vapour pressure of chlorine". The Journal of Chemical Thermodynamics. 11: 1089–1094. doi:10.1016/0021-9614(79)90139-3.

[GE28-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.

[Arblaster_2018-6] Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[7] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th хэвлэл). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[8] Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[NUBASE2020-9] Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

[10] "Blood (Serum) Chloride Level Test". Эх хувилбараас архивласан: 31 March 2009. Татаж авсан: 30 April 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)

[pmid3764530-11] Lavie CJ, Crocker EF, Key KJ, Ferguson TG (October 1986). "Marked hypochloremic metabolic alkalosis with severe compensatory hypoventilation". South. Med. J. 79 (10): 1296–9. doi:10.1097/00007611-198610000-00025. PMID 3764530.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]