Лютеци
| Лютеци | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дуудлага | /ɮjuˈtʰetsʰi/ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | мөнгөлөг цагаан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Стандарт атомын жин Ar°(Lu) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Үелэх систем дэх Лютеци | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын дугаар (Z) | 71 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бүлэг | 3-р бүлэг | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Үе | 6-р үе | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Блок | d-блок | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрон байгуулалт | [Xe] 4f14 5d1 6s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Давхарга бүрт | 2, 8, 18, 32, 9, 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физик шинж чанарууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Төлөв | хатуу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах температур | 1925 K (1652 °C, 3006 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Буцлах температур | 3675 K (3402 °C, 6156 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нягт (20° C) | 9.840 г/см3 [3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| шингэн үед (х.т.) | 9.3 г/см3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах энтальп | ca. 22 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Уурших энтальп | 414 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хувийн дулаан шингээлт | 26.86 Ж/(моль·K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Уурын даралт
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн зэрэг | нийтлэг: +3 0,[4] +2[5] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | Полингийн шаталбар: 1.27 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ионжилтын энерги |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын радиус | эмпирик: 174 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 187±8 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бусад шинж чанарууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Байгалийн тархац | анхдагч | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талст бүтэц | гексагонал нягт бүтэцтэй (гнб) (hP2) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Торны тогтмолууд | a = 350.53 пм c = 554.93 пм (20 °C)[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дулааны тэлэлт | poly: 9.9 µм/(м⋅K) (ө.т.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дулаан дамжуулалт | 16.4 Вт/(м⋅K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан эсэргүүцэл | поли: 582 nΩ⋅м (ө.т.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Соронзон чанар | парасоронзон[6] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Юнгийн модуль | 68.6 ГПа | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хөдөлгөх модуль | 27.2 ГПа | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Эзлэхүүний модуль | 47.6 ГПа | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Пуассоны коэффициент | 0.261 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Викерсийн хатуулаг | 755–1160 МПа | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бринеллийн хатуулаг | 890–1300 МПа | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7439-94-3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Түүх | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэрийн үүсэл | Ромын эрин үеийн Парисын Латин Лютециа нэрээр | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нээсэн | Карл Ауэр фон Вельсбах, Жорж Урбэн (1906) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Анх ялгасан | 1953 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэр өгсөн | Жорж Урбэн (1906) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хамгийн тогвортой изотопууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Лютеци (Англи: Lutetium) нь Lu гэж тэмдэглэгддэг, атомын дугаар 71 бүхий химийн элемент юм. Лютеци нь бусад лантаноидын бүлгийн элементүүдтэй адил гялтганасан мөнгөлөг өнгөтэй газрын ховор элемент элемент юм. Лантаноидын агшилтаас хамааралтайгаар лютецийн атом нь хамгийн жижиг атомын радиустай байхаас гадна тус элемент нь лантаноидууд дотроосоо хамгийн өндөр нягттай мөн хамгийн өндөр хайлах- ба буцлах температуртай байна.
1907 онд Жорж Урбайн, Карл Ауэр фон Вэлсбах, Чарльз Жэймс нарын химичид бараг нэгэн зэрэг энэхүү элементийг нээсэн байна. Хэдийгээр аль 1909 онд түрүүлж нээсэн эрдэмтнээр Урбайныг тооцон, түүний санал болгосон Лютеци хэмээх нэрээр нэрлэхээр тогтсон хэдий ч герман хэлтэй орнуудад удаан хугацаанд Карл Ауэр фон Вэлсбахыг нээсэн эрдэмтнээр тооцон, түүний санал болгосон Кассиопеиум (Cassiopeium химийн тэмдэг нь: Cp) хэмээх нэрийг ашигласан байдаг.

Лютеци нь газрын ховор элементүүд дотроос хамгийн ховор олдоцтой элемент юм.
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]| Wiktionary: Лютеци – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "Стандарт атомын жин: Лютеци". CIAAW. 2024.
- ↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (Англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
- ↑ 3.0 3.1 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
- ↑ Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017. and Arnold, Polly L.; Petrukhina, Marina A.; Bochenkov, Vladimir E.; Shabatina, Tatyana I.; Zagorskii, Vyacheslav V.; Cloke (2003-12-15). "Arene complexation of Sm, Eu, Tm and Yb atoms: a variable temperature spectroscopic investigation". Journal of Organometallic Chemistry. 688 (1–2): 49–55. doi:10.1016/j.jorganchem.2003.08.028.
- ↑ All the lanthanides, except Pm, in the +2 oxidation state have been observed in organometallic molecular complexes, see Lanthanides Topple Assumptions and Meyer, G. (2014). "All the Lanthanides Do It and Even Uranium Does Oxidation State +2". Angewandte Chemie International Edition. 53 (14): 3550–51. doi:10.1002/anie.201311325. PMID 24616202.. Additionally, all the lanthanides (La–Lu) form dihydrides (LnH2), dicarbides (LnC2), monosulfides (LnS), monoselenides (LnSe), and monotellurides (LnTe), but for most elements these compounds have Ln3+ ions with electrons delocalized into conduction bands, e. g. Ln3+(H−)2(e−).
- ↑ Лиде, Д. Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
- ↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

