Jump to content

Хлор

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Хлор,  17Cl
Хий хлороор дүүргэсэн шилэн бортого
Хлорын спектрийн шугам; 400–700 nm
Ерөнхий шинж чанарууд
Нэр, тэмдэгхлор, Cl
Гадаад байдалбүдэг шаргал ногоон хий
Англи дуудлага/ˈklɔːrn/ or /ˈklɔːr[invalid input: 'ɨ']n/
KLOHR-een or KLOHR-ən
Хлор-ийн үелэх систем дэх байрлал
Устөрөгч (диатомт металл бус)
Гели (инерт хий)
Лити (шүлтийн металл)
Берилли (газрын шүлтэт металл)
Бор (химийн элемент) (металлоид)
Нүүрстөрөгч (полиатомт металл бус)
Азот (диатомт металл бус)
Хүчилтөрөгч (диатомт металл бус)
Фтор (диатомт металл бус)
Неон (инерт хий)
Натри (шүлтийн металл)
Магни (газрын шүлтэт металл)
Хөнгөн цагаан (шилжилтийн дараах металл)
Цахиур (металлоид)
Фосфор (полиатомт металл бус)
Хүхэр (полиатомт металл бус)
Хлор (диатомт металл бус)
Аргон (инерт хий)
Кали (шүлтийн металл)
Кальци (газрын шүлтэт металл)
Сканди (шилжилтийн металл)
Титан (шилжилтийн металл)
Ванади (шилжилтийн металл)
Хром (шилжилтийн металл)
Манган (шилжилтийн металл)
Төмөр (химийн элемент) (шилжилтийн металл)
Кобальт (шилжилтийн металл)
Никель (шилжилтийн металл)
Зэс (шилжилтийн металл)
Цайр (шилжилтийн металл)
Галли (шилжилтийн дараах металл)
Германи (металлоид)
Арсени (металлоид)
Селени (полиатомт металл бус)
Бром (диатомт металл бус)
Криптон (инерт хий)
Рубиди (шүлтийн металл)
Стронци (газрын шүлтэт металл)
Иттри (шилжилтийн металл)
Циркони (шилжилтийн металл)
Ниоби (шилжилтийн металл)
Молибден (шилжилтийн металл)
Технеци (шилжилтийн металл)
Рутени (шилжилтийн металл)
Роди (шилжилтийн металл)
Паллади (шилжилтийн металл)
Мөнгө (химийн элемент) (шилжилтийн металл)
Кадми (шилжилтийн металл)
Инди (шилжилтийн дараах металл)
Цагаан тугалга (шилжилтийн дараах металл)
Сурьма (металлоид)
Теллур (металлоид)
Иод (диатомт металл бус)
Ксенон (инерт хий)
Цези (шүлтийн металл)
Бари (газрын шүлтэт металл)
Лантан (лантаноид)
Цери (лантаноид)
Празеодим (лантаноид)
Неодим (лантаноид)
Промети (лантаноид)
Самари (лантаноид)
Европи (лантаноид)
Гадолини (лантаноид)
Терби (лантаноид)
Диспрози (лантаноид)
Гольми (лантаноид)
Эрби (лантаноид)
Тули (лантаноид)
Иттерби (лантаноид)
Лютеци (лантаноид)
Гафни (шилжилтийн металл)
Тантал (шилжилтийн металл)
Вольфрам (шилжилтийн металл)
Рени (шилжилтийн металл)
Осми (шилжилтийн металл)
Ириди (шилжилтийн металл)
Цагаан алт (шилжилтийн металл)
Алт (шилжилтийн металл)
Мөнгөн ус (шилжилтийн металл)
Талли (шилжилтийн дараах металл)
Хар тугалга (шилжилтийн дараах металл)
Висмут (шилжилтийн дараах металл)
Полони (шилжилтийн дараах металл)
Астат (металлоид)
Радон (инерт хий)
Франци (шүлтийн металл)
Ради (газрын шүлтэт металл)
Актини (актиноид)
Тори (актиноид)
Протактини (актиноид)
Уран (актиноид)
Нептуни (актиноид)
Плутони (актиноид)
Америци (актиноид)
Кюри (актиноид)
Беркли (актиноид)
Калифорни (актиноид)
Эйнштейни (актиноид)
Ферми (актиноид)
Менделеви (актиноид)
Нобели (актиноид)
Лоуренси (актиноид)
Резерфорди (шилжилтийн металл)
Дубни (шилжилтийн металл)
Сиборги (шилжилтийн металл)
Бори (шилжилтийн металл)
Хасси (шилжилтийн металл)
Мейтнери (unknown chemical properties)
Дармштадти (unknown chemical properties)
Рентгени (unknown chemical properties)
Коперници (шилжилтийн металл)
Нихони (unknown chemical properties)
Флерови (шилжилтийн дараах металл)
Москови (unknown chemical properties)
Ливермори (unknown chemical properties)
Теннессин (unknown chemical properties)
Оганесон (unknown chemical properties)
F

Cl

Br
хүхэрхлораргон
Цэнэгийн тоо (Z)17
Атом масс (Ar)35.45[1] (35.446–35.457)[2]
Элементийн ангилал  диатомт металл бус
Бүлэг, блокбүлэг 17 (галоген), p-блок
Үеүе 3
Электрон бүтэц[Ne] 3s2 3p5
давхарга бүрт
2, 8, 7
Физик шинж чанарууд
Төлөвхий
Хайлах температур171.6 K ​(−101.5 °C, ​−150.7 °F)
Буцлах температур239.11 K ​(−34.04 °C, ​−29.27 °F)
Нягт стд (0 °C ба 101.325 kPa)3.2 g/L
шингэн үед, б.т.1.5625 г/см3[3]
Критик цэг416.9 K, 7.991 MPa
Хайлах энтальп(Cl2) 6.406 Ж/моль
Уурших энтальп(Cl2) 20.41 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт(Cl2)
33.949 Ж/(моль·K)
Уурын даралт
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 128 139 153 170 197 239
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, −1 ​(хүчтэй хүчиллэг исэл)
Цахилгаан сөрөг чанарПолингийн шаталбар: 3.16
Ионжилтын энерги1 дэх: 1251.2 кЖ/моль
2 дахь: 2298 кЖ/моль
3 дахь: 3822 кЖ/моль
(илүү үзэх)
Ковалент радиус102±4 пм
Ван дер Ваальсийн радиус175 pm
Бусад
Талст бүтэцорторомб
Orthorhombic crystal structure for хлор
Дууны хурд206 m/s (хий,  0 °C-д)
Дулаан дамжуулалт8.9X10-3 W/(m·K)
Цахилгаан эсэргүүцэл>10 Ω·m ( 20 °C-д)
Соронзон чанардисоронзон[4]
CAS дугаар7782-50-5
Түүх
Нээсэн ба анх ялгасанКарл Вильхелм Шееле (1774)
Химийн элемент болохыг тогтоосонГемфри Дэви (1808)
Хамгийн тогвортой изотопууд
изо БДТ ХЗҮ ЗТ ЗЭ (MeV) ЗБ
35Cl 75.77% 35Cl нь 18 нейтронтой үед тогтвортой
36Cl ул мөр 3.01×105 жил β 0.709 36Ar
ε 36S
37Cl 24.23% 37Cl нь 20 нейтронтой үед тогтвортой
үзэх · хэлэлцэх · засах· эх сурвалж

Хлор нь Cl тэмдэг, 17 атомын дугаар бүхий химийн элемент ба үелэх системийн 3 дугаар үе, VIIA бүлэгт байрлана. Хлор нь галоген бөгөөд галогений эгнээнд фтор ба бромын дунд байрлах ба эдгээр элементүүдийн завсрын шинж чанарыг үзүүлнэ. Хлор нь тасалгааны температурт цайвар ногоон өнгийн хий. Хлор нь онцгой идэвхтэй элемент ба хүчтэй исэлдүүлэгч. Элементүүд дотроос, электрон нийлүүлэх энергиэрээ нэгд, цахилгаан сөрөг чанараараа хүчилтөрөгч ба фторын дараа гуравт ордог.

Тасалгааны температурт, 7.4 бар даралт дор шингэрүүлсэн хлор (акрилийн шил дотор байрлуулсан цахиуран ампул дотор).
Хатуу хлор, −150 °C-д

Хлор нь хурц үнэртэй, хортой, агаараас сийрэг хий. Будгийн өнгийг цайруулдаг. Ихэнх металтай эрчимтэй урвалд орно. Усанд сайн уусдаг. Хлор химийн өндөр идэвхтэй, хүчтэй исэлдүүлэгч. Хлорыг лаборторид, өндөр концентрацитай давсны хүчлийг, манганы(VI) оксидоор (MnO2) исэлдүүлэн гарган авдаг.

Хлорид ион ихэдвэл усны амт чанарт өөрчлөлт орох бөгөөд унд ахуйн хэрэглэж байгаа тохиолдолд амны цангаа тайлахгүй, амьд биеийн давсны солилцоо алдагдах сөрөг нөлөөтэй.

Бусад галогенуудаас хамгийн өргөн хэрэглэгддэг нь хлор. Дан байдалтай хлор өөрөө маш бага хэрэгцээтэй хэдий ч түүний нэгдлүүд хөдөө аж ахуй, эмнэлэг, үйлдвэрлэлд маш чухал ач холбогдолтой. Дан байдалтай хлорын чухал хэрэгцээ нь:

  1. Ундааны савыг ариутгах
  2. Эд зүйлсийг ариутгах
  3. Хлорыг устай бага зэрэг хольж усанд байгаа хортой нянг устгадаг ба энэ нь хүний биед хор хөнөөл учруулдаггүй.

Биологийн үүрэг

[засварлах | кодоор засварлах]

Хлорид анион нь бодисын солилцоонд шаардлагатай амин чухал эрдэс тэжээл юм. Хлор нь ходоодонд давсны хүчил үүсэхэд болон эсийн шахуургын үүргийг гүйцэтгэдэг.[5] Хүнсний үндсэн эх үүсвэр нь хоолны давс (NaCl). Цусан дахь хлоридын хэмжээ хэвийнхээс их эсвэл бага байх нь электролитийн тэнцвэргүйжилийн илрэл юм. Гипохлореми буюу хлорын багадалт (дутагдал) нь ховор тохиолдох ба өөр гажуудлын шалтгаантайгаар илэрдэг. Жишээ нь зарим тохиолдолд гиповентиляцийн гаралтэй байдаг.[6] Гиперхлореми буюу хлорын ихдэлт нь ихэвчлэн ямар нэг шинж тэмдэг өгдөггүй.

Wiktionary
Wiktionary
Wiktionary: Хлор – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу
 Commons: Хлор – Викимедиа дуу дүрсний сан
  1. Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  3. Chlorine, Gas Encyclopaedia, Air Liquide
  4. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
  5. "Blood (Serum) Chloride Level Test". Archived from the original on 31 March 2009. Татаж авсан: 30 April 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  6. Lavie CJ, Crocker EF, Key KJ, Ferguson TG (October 1986). "Marked hypochloremic metabolic alkalosis with severe compensatory hypoventilation". South. Med. J. 79 (10): 1296–9. doi:10.1097/00007611-198610000-00025. PMID 3764530.