Гольми
| Шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ерөнхий | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэр, тэмдэг, атомын дугаар | Гольми, Ho, 67 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цуваа | Лантаноид | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бүлэг, үе, блок | La, 6, f | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | мөнгөлөг цагаан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7440-60-0 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ | 1,1 ppm[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атом масс | 164,93033(2)[3][4] u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын радиус (тооцоолсон) | 175 (226) пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 192 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрон бүтэц | [Xe] 4f11 6s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. Ионжилтын энерги | 581,0 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. Ионжилтын энерги | 1140 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. Ионжилтын энерги | 2204 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физикийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бодисын төлөв | хатуу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талст бүтэц | гексагональ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нягт | 8,78 г/см3 (25 °C)[5] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Соронзон чанар | парасоронзон (Χm = 0,049)[6] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах цэг | 1734 K (1461 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Буцлах цэг | 2873 K[7] (2600 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Молийн эзлэхүүн | 18,74 · 10−6 м3/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ууршилтын дулаан | 251 кЖ/моль[7] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах дулаан | 17 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дууны хурд | 2760 м/сек | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан дамжуулалт | 1,23 · 106 A/(В · м) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дулаан дамжуулалт | 16 Вт/(м · К) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Химийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн төлөв байдал | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хэвийн потенциал | −2,33 В (Ho3+ + 3 e− → Ho) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | 1,23 (Паулын скала) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Изотопууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аюулгүй байдлын заавар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гольми нь дэс дугаар 67, Ho тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Үелэх системийн лантаноидын бүлэгт байдаг учраас газрын ховор металлд тооцогддог.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Гольмиг 1878 онд швейцарийн химич Марк Делафонтен, Жак-Луи Соре нар спектрометрийн шингээлтийн шугамаас ялгарч байгааг анх олж илрүүлжээ. Тэд шинэ элементээ ›X‹ хэмээн нэрлэв. 1879 онд шведийн химич Пер Теодор Клеве швейцарийн химичдээс хамааралгүйгээр цэврээрээ бус эрбигийн шар оксидоос нэгэн шинэ элементийг ялган авчээ. Клеве Карл Густав Мосандер аргыг хэрэглэсэн ба ингэхдээ эхлээд бүх мэдэх бодисоо ялгаад, үлдэгдлийг нь ялгасан байна. Түүний ялгасан үлдэгдэл нь бор өнгөтэй байсан ба түүнээ гольми гэж нэрлэснээс гадна бас нэг ногоон өнгөтэй шаар байсныг тули хэмээн нэрлэв.
Сүүлд 1911 онд шведийн химич Гольмберг гольмийн оксидыг цэврээр гаргаж авсан байна. Тэрбээр энэ элементийг шведийн нийслэл Стокхольмд мэдэгдэхдээ өөрийн нэрийг оролцуулсан уу, эсвэл Клевегийн нэрийг бодож өгсөн үү гэдгийг түүнээс өөр хэн ч мэдэхгүй. Цэвэр гольмийн металлыг 1940 онд анх гаргаж авчээ.
Шинж чанар
[засварлах | кодоор засварлах]
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Гольми – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан |
Wiktionary: Гольми – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
- ↑ Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Holmium) entnommen.
- ↑ IUPAC, Standard Atomic Weights Revised v2 (Memento 3. Гуравдугаар сар 2016 цахим архивт).
- ↑ CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
- ↑ N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente. 1. Auflage. VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 1579.
- ↑ Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
- ↑ 7.0 7.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
- ↑ 8.0 8.1 Eintrag zu Holmium, Pulver in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 26. April 2017 (JavaScript erforderlich).