Jump to content

Сурьма

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Шинж чанар

'
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар Сурьма, Sb, 51
Цуваа Металлоид
Бүлэг, үе, блок 15, 5, p
Гадаад байдал мөнгөлөг гялтганасан саарал
CAS дугаар 7440-36-0
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ 0,65 ppm[1]
Атомын шинж чанар [2]
Атом масс 121,760(1)[3][4] u
Атомын радиус (тооцоолсон) 145 (133) пм
Ковалент радиус 139 пм
Ван дер Ваальсын радиус 206[5] пм
Электрон бүтэц [Kr] 4d10 5s2 5p3
1. Ионжилтын энерги 834 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги 1594,9 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги 2440 кЖ/моль
4. Ионжилтын энерги 4260 кЖ/моль
5. Ионжилтын энерги 5400 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар [2]
Бодисын төлөв хатуу
Талст бүтэц тригональ
Нягт 6,697 г/см3
Моосын хатуулаг 3,0
Соронзон чанар Дисоронзон (Χm = −6,8 · 10−5)[6]
Хайлах цэг 903,78 K (630,63 °C)
Буцлах цэг 1908 K[7] (1635 °C)
Молийн эзлэхүүн 18,19 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан 193 кЖ/моль[7]
Хайлах дулаан 19,7 кЖ/моль
Цахилгаан дамжуулалт 2,5 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт 24 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар [2]
Исэлдэлтийн төлөв байдал −3, 3, 5
Оксид (суурь) Сурьмагийн(III) оксид,
Сурьмагийн(V) оксид (бага зэрэг хүчиллэг)
Хэвийн потенциал 0,150 В (Sb3+ + 3 e− → Sb)
Цахилгаан сөрөг чанар 2,05 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ
119Sb {син.} 38,19 h ε 0,594 119Sn
120Sb {син.} 5,76 d ε 2,681 120Sn
121Sb 57,36 % тогтвортой
122Sb {син.} 2,7238 d β− 1,979 122Te
ε 1,620 122Sn
123Sb 42,64 % тогтвортой
124Sb {син.} 60,20 d β− 2,905 124Te
125Sb {син.} 2,7582 a β− 0,767 125Te
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг:  Химийн бодисыг зэрэглэx, ангилах, баглах европын холбооны журам,[9] өргөтгөсөн байх боломжтой[8]
07 – Анхаар

Анхаар

АТ-фразын жагсаалт H: 351
P: 202​‐​281​‐​308+313​‐​405 [8]
ХИЗА

Швейцари: 0,1 мг/м3 (амьсгалаx бололцоотой тоосонцороор хэмжсэн)[10]

Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно.
Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Сурьма нь олон нэртэй. Сурьма гэдэг үг нь турк гаралтай үг бөгөөд түрхэц гэсэн утгатай. Сурьмагийн гялтгануурын гялалзсан хар нунтаг болох сурьмагийн (III) сульфид Sb2S3-г МЭӨ II мянган жилийн хавьцаа нүүр будахад хэрэглэж байсан байна. Стибиумыг (Сурьмагийн химийн хэллэг) анх том Плини хэрэглэж байжээ. Сурьма нь амархан бутардаг, мөнгөлөг цагаан өнгөтэй, металл гялгатай, цахилгаан дамжуулдаг, 631 градуст хайлдаг, 1635 хэмд буцалдаг бодис юм. Сурьмаг агаарт халаахад шатаж оксид Sb2O3-г үүсгэдэг. Арвисхимичид сурьмагийн нэгдлүүдийг идэвхтэй судалсан. Арвисхимич Василий Валентин XV-XVI зуунд анх удаа сурьмагийн хуурмаг болон түүний бусад давсуудаас (SbCl3 г.м)-г гарган авсан байдаг[11]

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
Wiktionary
Wiktionary
 Wiktionary: Сурьма – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу
 Commons: Сурьма – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
  2. ↑ Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Antimon) entnommen.
  3. ↑ CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
  4. ↑ IUPAC, Standard Atomic Weights Revised 2013.
  5. ↑ Manjeera Mantina, Adam C. Chamberlin, Rosendo Valero, Christopher J. Cramer, Donald G. Truhlar: Consistent van der Waals Radii for the Whole Main Group. In: J. Phys. Chem. A. 113, 2009, S. 5806–5812, doi:10.1021/jp8111556.
  6. ↑ David R. Lide (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. 90. Auflage. (Internet-Version: 2010), CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, Properties of the Elements and Inorganic Compounds, S. 4-142 – 4-147. Die Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
  7. ↑ 7.0 7.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
  8. ↑ 8.0 8.1 Eintrag zu Antimon in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 26. April 2017 (JavaScript erforderlich).
  9. ↑ Eintrag zu Antimony im Classification and Labelling Inventory der Европын химийн агентлаг (ECHA), abgerufen am 1. August 2016. Hersteller bzw. Inverkehrbringer können die harmonisierte Einstufung und Kennzeichnung erweitern.
  10. ↑ Швейцарын гэнэтийн ослын даатгалын байгууллага (SUVA-Schweizerische Unfallversicherungsanstalt): 2015 оны ажлын байрны хязгаар утга – Ажлын байран дахь хийн бодисын зөвшөөрөгдсөн хамгийн их концентратын хэмжээс, abgerufen am 2. November 2015.
  11. ↑ www.chemitem.blogspot.de
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Сурьма&oldid=527311"-с авсан