Лантан
| Шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ' | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ерөнхий | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэр, тэмдэг, атомын дугаар | Лантан, La, 57 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цуваа | Шилжилтийн металл | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бүлэг, үе, блок | 3, 6, d | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | мөнгөлөг цагаан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7439-91-0 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ | 17 ppm[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атом масс | 138,90547(7)[3] u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын радиус | 195 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 207 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрон бүтэц | [Xe] 5d1 6s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. Ионжилтын энерги | 538,1 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. Ионжилтын энерги | 1067 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. Ионжилтын энерги | 1850,3 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физикийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бодисын төлөв | хатуу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талстын полиморфизм | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талст бүтэц | зургаан өнцөгт (гексагональ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нягт | 6,17 г/см3 (20 °C)[4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Моосын хатуулаг | 2,5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Соронзон чанар | Парасоронзон (Χm = 5,4 · 10−5)[5] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах цэг | 1193 K (920 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Буцлах цэг | 3743 K[6] (3470 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Молийн эзлэхүүн | 22,39 · 10−6 м3/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ууршилтын дулаан | 400 кЖ/моль[6] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах дулаан | 6,2 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дууны хурд | 2475 м/сек | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан дамжуулалт | 1,626 · 106 A/(В · м) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дулаан дамжуулалт | 13 Вт/(м · К) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Химийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн төлөв байдал | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Оксид (суурь) | La2O3 (сул суурь) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хэвийн потенциал | −2,38 В (La3+ + 3 e− → La) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | 1,1 (Паулын скала) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Изотопууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ЦСР-шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аюулгүй байдлын заавар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Лантан [lanˈtaːn] нь дэс дугаар 57, La тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Лантан нь шилжилтийн металлуудад болон газрын ховор элементүүдийн тоонд багтдаг, үелэх системийн 6-р үе, гуравдугаар хажуугийн бүлэг буюу 3-р IUPAC-бүлэг эсвэл скандигийн бүлэгт байрлана. Ихэнхдээ лантаноидын бүлэгт оруулдаг ч, лантаноидын бүлгийн элементүүдээс f-давхраандаа электронгүйгээрээ ялгаатай юм.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Лантаныг (грекээр λανθάνειν, лантанейн, „далд байх“, „нуугдмал“) 1839 онд шведийн химич бөгөөд мэс засалч Карл Густав Мосандер анх нээжээ. Тэрбээр цэвэр церигийн нитрат гэж бодсон нэгдлээ задлан талстжуулсны дараагаар лантаны сульфатыг гаргаж авчээ.
Тархац
[засварлах | кодоор засварлах]
Лантан нь зөвхөн химийн нэгдлээр бусад лантаноидын хамт юм уу төрөл бүрийн эрдэст байна. Үүнд ихэвчлэн:
орно.
Гаргаж авах
[засварлах | кодоор засварлах]Түүнийг дагалдагч нэгдлүүдээс нь ихээхэн ажиллагаа шаардах аргаар салгасны дараа оксидыг нь фторт устөрөгчөөр лантаны флоридыг гаргаж авна. Дараа нь түүнээ кальцитай нэгдэлд оруулахад кальцийн флорид үүсэн лантаныг ангижруулна. Ангижруулсан лантанаас кальцийн үлдэгдэл ба өөр бусад шаарыг вакуумд дахин хайлуулах аргаар ялгадаг.
Шинж чанар
[засварлах | кодоор засварлах]Физик шинж чанар
[засварлах | кодоор засварлах]Гялтганасан мөнгөлөг цагаан металл нь давтагддаг, пластик хэлбэржүүлэлтэнд ордог уян металл.
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах] |
Wiktionary: Лантан – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Commons: Теллур – Викимедиа дуу дүрсний сан- Eintrag zu Lanthan. In: Römpp Online. Georg Thieme Verlag, abgerufen am 3. Januar 2015.
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
- ↑ Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Lanthan) entnommen.
- ↑ CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
- ↑ N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente. 1. Auflage. VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 1219.
- ↑ Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
- ↑ 6.0 6.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
- ↑ 7.0 7.1 Eintrag zu Lanthan in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 30. April 2017 (JavaScript erforderlich).