4 сарын 25

4 сарын 25 нь Григорийн тооллын жилийн 115 дахь (өндөр жил бол 116 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 250 өдөр үлдэж байна.

Онцлох үйл явдал

• МЭӨ 404 - Лисандераар удирдуулсан Спартанчуудын арми Афины зэвсэгт хүчинд ялагдав.
• 775 - Арменийн босогчид Аббасидийн Халифатын эсрэг хувьсгал өрнүүлэв. Үүний улмаас Транскавказ дахь Муслимчуудын ноёрхол ганхаж эхэллээ. Арменичууд хэдийгээр Аббасидийн Халифатаас гарсан ч Византийн эрхшээлд шилжсэн юм.
• 1134 - Түүхэн сурвалжид Загреб гэх нэрийг анх удаа ашиглажээ.
• 1644 - Хятадын Мин гүрний сүүлчийн эзэн хаан Чонжен цэргийн жанжин Ли Зиченээр удирдуулсан бослогын улмаас амиа хорлов.
• 1792 - Францын төрийн дууллыг Клод Жозеф Руже де Лисль зохиож дуусав.
• 1804 - Гүржийн баруун хэсэгт орших Имерети хант улс Хаант Оросын эрхшээлд оржээ.
• 1829 - Британийн аялагч Чарльз Фремантл одоогийн Баруун Австралийн эрэгт хүрэв. Газардсан даруйдаа тэрээр "Хунт нуурийн колони" гэж нэрлэсэн байна.
• 1846 - Техас болон Мексикийн хооронд хилийн маргаан дэгдэв.
• 1862 - Америкийн иргэний дайн: Адмирал Девид Фаррагутаар удирдуулсан холбоотны тэнгисийн цэрэг эх газрын армид бууж өгчээ.
• 1882 - Франц, Вьетнамын цэргүүд Тонкин хотод мөргөлдөв.
• 1898 - АНУ Испанид дайн зарлалаа.
• 1901 - АНУ-ын Нью-Йорк хот дэлхийн улсуудаас анх удаа автомашины дугаарыг олгож эхлэв.
• 1915 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Британи, Франц, Энтэхэг, Австрали, Шинэ Зеландын хамтарсан цэргийн хүч Туркийн Галлиполигийн хойгт хяналтаа тогтоохоор Галлиполи орчимд газарджээ.
• 1920 - Дэлхийн I дайны дараа Оттоманы эзэнт гүрнээс тусгаар тогтносон улсуудад Үндэстнүүдийн лигийн мандат олгох эсэх асуудлыг Сан Ремо хотноо хэлэлцэв.
• 1945 - Итали улс Нацистийн дарангуйллаас бүрэн чөлөөлөгдөв. Тус улсын хойд хэсэгт бүгээд байсан Нацистууд бууж өгөв. Хуучин дарангуйлагч Бенито Муссолиниг оргох гэж байхад нь баривчилж, олон нийтийн өмнө хатуу цээрлүүлэхээр болжээ.
• 1951 - Солонгосын дайн: Капёнгын тулаанд Хятадын цэргийн хүч НҮБ болон Австрали-Канадын армитай хүчтэй тулаан өрнүүлэв.
• 1953 - Нэрт эрдэмтэн Френцис Крик, Жеймс Уатсон нар хүний ДНК-ийн бүтцийг хосолмол болохыг анх удаа олон нийтэд танилцуулжээ.
• 1954 - Беллийн лабораторид анх удаа нарны зайн үүсгүүрийг практикт ашиглав.
• 1972 - Умард болон Өмнөд Вьетнамын цэргүүд Контум хотын баруунхойд хэсэгт хүчтэй тулаан өрнүүлжээ.
• 1974 - Цэргийн эргэлт хийгээд байсан Португалийн эрх баригчид эрх мэдлээ шилжүүлж Эстада Ново хөдөлгөөн засгийн эрхэнд гарснаар ардчилсан засгийн газар байгуулагдах боломж бүрдэв.
• 1975 - Умард Вьетнамын цэргийн хүч Өмнөд Вьетнамын нийслэл Сайгон хотыг хаав.
• 1981 - Японы Цүрүга хотод үйл ажиллагаа явуулдаг атомын цахилгаан станцад цацраг идэвхит бодис алдагдсаны улмаас 100 гаруй ажилтан хорджээ.
• 1983 - АНУ-ын дунд сургуулийн охин Саманта Смит ЗХУ-ын удирдагч Юрий Андроповт цөмийн аюулын талаар захидал бичиж, эх орондоо урив.
  • "Пионер 10" хөлөг Плутон гарагын тойрог замд оржээ.
• 1986 - Свазиленд улсын хаан ширээнд III Мсвати суув.
• 1988 - Дэлхийн II дайны үеэр хүн төрөлхтөний эсрэг гэмт хэрэг өдүүлсэн хэргээр Жон Дамъянюкад цаазын ял оноожээ
• 1990 - Никарагуа улсын Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон Виолета Шаморро тангараг өргөв. Тэрээр тус улсын түүхэнд Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон анхны хүн болсон юм.
• 2001 - Шинээр үйлдвэрээс гарч буй Audi R8 загварыг туршин жолоодож байсан Мишель Альборето ослоор амиа алджээ.
• 2004 - АНУ-н нийслэл Вашингтон хотод үр хөндөлтийг хориглосон хуулийг эсэргүүцэн 500-800 мянган хүнийг хамарсан жагсаал зохион байгуулагдав.
• 2005 - Болгар, Румынь улсууд Европын холбоонд элсчээ.
• 2007 - Борис Ельцинийг оршуулах ёслол: Оросын хаан III Александерыг 1894 онд оршуулснаас хойш анх удаа Оросын ортодокс сүмд Борис Ельциний оршуулах ёслол болов.
• 2015 - Балба улсад 7.8 магнитудын хүчтэй газар хөдөлж улмаар 9,100 хүн амиа алджээ.

Мэндэлсэн алдартнууд

• 1214 - Францын хаан IX Луй (1270 онд нас барсан)
• 1228 - Германы хаан IV Конрад (1254 онд нас барсан)
• 1284 - Английн хаан II Эдуард (1327 онд нас барсан)
• 1599 - Английн цэргийн нэрт жанжин Оливер Кромуелл (1658 онд нас барсан)
• 1874 - Нобелийн шагналт Италийн эрдэмтэн "Марконигийн хууль"-ийг боловсруулсан Гуглиелмо Маркони (1937 онд нас барсан)
• 1878 - Олимпийн нэг мөнгө, дөрвөн хүрэл медальт Америкийн гимнастикч Уиллиам Мерц (1946 онд нас барсан)
• 1900 - АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Гладвин Жебб (1996 онд нас барсан)
  • Нобелийн шагналт Америкийн физикч Вольфганг Паули (1958 онд нас барсан)
• 1909 - Алдарт "Трансамерика Пирамид" барилгын загварыг гаргасан, архитекторч Уиллиам Перейра (1976 онд нас барсан)
• 1929 - Олимпийн аварга, Үндэстнүүдийн холбооны наадмын дөрвөн удаагийн аварга Шинэ Зеландын хөнгөн атлетикч Иветт Корлетт
• 1932 - Олимпийн аварга, хошой хүрэл медальт Румынь улсын зээрэнцэг шидэгч Лиа Манолиу (1998 онд нас барсан)
• 1935 - Олимпийн мөнгөн медальт Америкийн тулгууртай харайгч Боб Гутовски (1960 онд нас барсан)
• 1936 - Суринам улсын анхны ерөнхий сайд Ненк Аррон (2000 онд нас барсан)
• 1940 - Академийн наадам, "Алтан бөмбөрцөг" наадмын дөрөв, Эммигийн наадмын хоёр, Тони наадмын хоёр удаагийн шагналт нэрт жүжигчин Аль Пачино
• 1946 - ОХУ-ын улстөрч Владимир Жироновский
• 1947 - Голландын шигшээ болон Барселона багийн төлөө зүтгэж байсан нэрт хөлбөмбөгчин Йохан Кройфф (2016 онд нас барсан)
• 1949 - Францын сангийн сайд, ОУВС-гийн захирал Доминик Стросс-Канн
• 1950 - Олимпийн хүрэл медальт Украины өндрийн харайгч Валентина Козир
• 1952 - Олимпийн гурав, нэг хүрэл, Дэлхийн 10 удаагийн аварга ЗХУ-ын хоккейч Владислав Третьяк
• 1955 - "Старбакс" сүлжээг үндэслэгч Зев Сийгл
• 1967 - Олимпийн гурван удаагийн аварга, дэлхийн аварга Америкийн усанд сэлэгч Анжелина Мартино
• 1968 - Олимпийн хүрэл медальт Украины уртын харайгч Виталий Кириленко
• 1969 - Америкийн нэрт жүжигчин Рене Зеллвегер
• 1976 - NBA-н таван удаагийн аварга, Виржинийн арлуудын сагсанбөмбөгч Тим Данкан
• 1981 - "Формула 1" уралдааны нисгэгч Фелипе Масса
  • Олимпийн нэг алт, нэг мөнгө, дөрвөн хүрэл, Дэлхийн долоон алт, хоёр мөнгө, дөрвөн хүрэл медальт Шведийн уулын цаначин Анья Парсон
• 1986 - Олимпийн аварга, дэлхийн хошой аварга Америкийн триатлонч Гвен Йоргенсен
• 1996 - Олимпийн аварга, дэлхийн нэг мөнгө, хошой хүрэл медальт Австралийн усанд сэлэгч Мек Хортон

Нас барсан алдартнууд

• 1077 - Унгарын хаан I Геза (1040 онд төрсөн)
• 1185 - Японы эзэн хаан Антокү (1178 онд төрсөн)
• 1342 - Ромын пап XII Бенедикт (1285 онд төрсөн)
• 1644 - Хятадын эзэн хаан Чонгжен (1611 онд төрсөн)
• 1744 - Цельсийн хэмийг үндэслэсэн Шведийн физикч Андерс Целсиус (1701 онд төрсөн)
• 1875 - 12-р далай лам Пэрэнлэйжамц (1857 онд төрсөн)
• 1919 - Жуллиардын их сургуулийг үндэслэгч, бизнесмен Аугустус Д.Жуллиард (1836 онд төрсөн)
• 1928 - Оросын нэрт жанжин Пётр Николаевич Врангел (1878 онд төрсөн)
• 1961 - Олимпийн хошой аварга, хошой мөнгөн медальт, хошой хүрэл медальт Америкийн хөнгөн атлетикч Роберт Гарретт (1875 онд төрсөн)
• 1995 - Академийн наадмын шагналт жүжигчин Жинжер Рожерс (1911 онд төрсөн)
• 2003 - Олимпийн хүрэл, дэлхийн мөнгө, хүрэл медальт Кенийн гүйгч Семсон Китур (1966 онд төрсөн)
• 2014 - Барселона клубийн дасгалжуулагч Тито Виланова (1968 онд төрсөн)

Тэмдэглэлт өдөр

• Герман Герман Мод тарих үндэсний өдөр
• Австрали Австрали Шинэ Зеланд Шинэ Зеланд Австрали, Шинэ Зеландын цэргийн хамтарсан хүч үүссэн өдөр
• Эсватини Эсватини Төрийн далбааны өдөр
• Португал Португал Эрх чөлөөний өдөр
• Итали Итали Чөлөөлсөн өдөр
• Умард Солонгос Умард Солонгос Зэвсэгт хүчний өдөр
• Малари өвчинтэй тэмцэх дэлхийн өдөр
• Улаан малгайтнуудын зөвлөлийн өдөр
• ДНК-ийн бүтцийг тайлбарласан өдөр

---